به گزارش صدای پزشکان سید کاظم طباطبایی، رئیس پژوهشگاه موسسه دارالحدیث قم در واکنش به مباحثی که اخیرا پیرامون طب اسلامی مطرح شده تاکید کرد که هدف دین و شریعت درانداختن نظامی بعنوان نظام پزشکی نیست: مشروح بیانات ایشان را در ادامه ملاحظه می کنید:
من با عنوان طب اسلامی مخالف هستم. یعنی بنده نمیپذیرم که هدف دین و شریعت در درانداختن نظامی بعنوان نظام پزشکی باشد. نظام سلامت و پزشکی هدف شریعت اسلام نبوده است اگر هدف دین این باشد که نظام سلامت و پزشکی هم طراحی کند، پس باید در مورد تشخیص بیماری ها، علل امراض و… دستور العمل کامل داشته باشد که بیماری را چگونه میتوان شناخت و درمان کرد (و حال اینکه در مرویات ما چنین چیزی نیست). اما مرحوم علامه طباطبایی عقیده دارند که وظیفه دین هدایت است. پس مبنای ما این است که دین متکفل هدایت است و لا غیر.
بین سنت و حدیث، تفاوت وجود دارد سنت یعنی « ما صدر عن المعصوم علیه السلام» و حدیث یعنی «گزارش سنت». تفاوت حجیت در سنت و حدیث این است که سنت چون واسطه نقل ندارد و در مقام مشافهه است، حجت است اما حدیث چون واسطه در نقل دارد، حجت بودنش به وثوق مخبرین است.
در مجموع در شیعه حدود ۴۰۰ کتاب حدیثه داریم که از اعتبار یکسان برخوردار نیستند.
بخواهد وارد حوزه منابع حدیثی شیعه شود باید واقعا منابع و مصادر حدیثی شیعه را بشناسد. بنابراین اگر کسی بگوید من علاقه به طب اسلامی دارم و مثلا کتاب طب الائمه ابنا بسطام را دیدم و از آنجا حدیث نقل کنم یا مثلا در کتاب کافی فلان روایت طبی هست و از آنجا روایت نقل کنم، این دو کتاب خیلی با هم تفاوت دارند و اصلا نمیشود با همه منابع حدیثی با یک حد اعتبار نگاه کرد.
عده ای آمدند نزد امام علی علیه السلام و گفتند که چرا شما محاسنتان را خضاب نمی کنید در حالی که پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: « همه محاسن خود را خضاب کنند ». امام علی علیه السلام فرمودند: پیامبر ص در دو جا فرمودند محاسن را خضاب کنید، یکی در زمانی بود که آمدند مدینه و چون محاسن بلند و سفید نماد یهودی ها بود فرمودند همه محاسن را خضاب کنند تا شباهت به یهودی های نداشته باشید. مرتبه دوم در جنگ بدر بود که حضرت فرمود برای رعب دشمن که سپاه اسلام سپاه جوان به نظر بیاید همه محاسن را رنگ کنند. در واقع امام علی علیه السلام با این حدیث میفرمایند که این روایت قضایای خارجیه و شخصیه است نه حقیقیه. یعنی مختص آن دو مورد بوده است و استحباب عمومی ندارد.
ما در موسسه دارالحدیث یک مجموعه ای گرداوری کردیم که روایات صحیح و غیر صحیح را جمع آوری کردیم. حدودا ۶ هزار روایت غیر تکراری در حوزه طب داریم. البته فارغ از مستند بودن و یانبودن و یا درست و غلط بودن این روایات. یعنی ۶ هزار روایت طبی بصورت کلی در حوزه طب موجود است. از این ۶ هزار روایت طبی حدود ۱۵ درصدش سند دارد. یعنی کمتر از هزار روایت است که سند دارد باز هم فارغ از سند معتبر و غیر معتبر. بلکه بصورت عمومی کمتر از هزار روایت طبیِ سند دار داریم. پس نزدیک به ۸۵ درصد روایات باب طب اساسا سند ندارد. خب از این تعداد کمتر از هزار روایت حدود ۵ درصد، سند صحیح دارند. یعنی از کل روایات پزشکی کمتر از ۵ درصد آن سند معتبر دارد و معمولا این احادیث هم در کتاب کافی است. این ۵ درصد هم عموما در مورد خواص خوراکی های هستند یعنی نه در تشخیص بیماری فایده ای دارد و نه در درمان فایده ای دارد.
اگر بخواهیم سند محور بحث کنیم به این تعداد روایت بیشتر نمیرسد. البته ما راه هایی غیر از سند هم برای اعتبار سنجی روایات طبی داریم. درمورد گستره روایات پزشکی ما روایات متنوع در مورد درمان امراض بسیار کم داریم و اتفاقا در مجموع روایات، اندک ترین روایات درمورد درمان است و بیشتر روایات در باب خواص خوارکی ها و یا دستورات عمومی سلامتی و پیشگیری از درمان است.
یعنی در روایات ما از ۶ هزار روایتی که موجود است اگر بخواهیم روایات معتبری که مربوط به بحث درمان امراض است را جدا کنیم کمتر از یک درصد است یعنی کمتر از ۶۰ روایت در حوزه درمان داریم. حالا مشاهده میکنید که چرا بنده میگویم ما طب اسلامی نداریم! چون وظیفه ی دین این نیست که بیاید درمان جسم مردم را بعهده بگیرد
