ذره بین رسانه ها و بزرگنمایی چندبرابری میزان نارضایتی از پزشکان

تقریباً هفته اى نیست که شاهد موج جدیدى از اخبار خطاهاى پزشکى و بى اخلاقى پزشکان نباشیم. این قدرت خارق العاده رسانه هاست که مى تواند بذر یک تفکر را چه درست باشد و چه غلط در اندک زمانى تبدیل به یک درخت پرشاخه و برگ کند، بویژه وقتى که با غریزه ى خیر و شریابى ما انسان ها آبیارى شود. اما جامعه پزشکان تا چه حد شر مطلق یا تا چه حد خیر مطلق است؟

خبر انتشار عکسى از بیمارى که خودزنى کرده است، در فضاى مجازى موج جدیدى از اعتراضات را در برداشته است که پزشکان به حریم شخصى افراد احترام نمى گذارند و تمام ابعاد اخلاقى را در برخورد با بیماران نادیده مى گیرند. کار به جایى کشیده است که گویا هنرمندى هم در لباس روشنفکرى، زبان به اعتراض گشوده و پزشکان را به عنوان افرادى پول پرست و سنگدل با رفتارهاى وحشتناک مورد خطاب قرار داده است! البته که ما پزشکان هم با شنیدن خبر انتشار آن عکس متأسف شدیم و در این که کار آن پزشک خلاف موازین اخلاقی می باشد شکی نداریم، اما آیا به راستى پزشکانى که از دیرباز مورد احترام مردم در تمامى جوامع بوده اند و جزو حساسترین اقشار خدمت رسان جامعه هستند، به یک باره آنچنان از مرتبه اخلاقی خود سقوط کرده اند که انتقاد نزدیک به فحاشى از آنان به جزیی جدایی ناپذیر از رفتار روشنفکران تبدیل شده است؟ آیا به راستی میزان نارضایتى و شکایات های مردم از پزشکان به اندازه بازتاب فضاى رسانه اى ایجاد شده آنها است؟ براى جواب دادن به این مسئله نمی توان به طور مطلق درباره رعایت موازین اخلاق پزشکی توسط پزشکان اظهار نظر کرد اما با استناد به میزان شکایتهای مردم از پزشکان و مقایسه آن با آمار جهانی شاید بتوان به نتایج قابل قبولی دست یافت. برای این کار به جاى روى آوردن به اخبار و فضایی که رسانه ها ایجاد کرده اند، بهتر دیدیم به آمار دقیقى که سازمان نظام پزشکى سال ۹۳ اعلام کرده است مراجعه کنیم.

به گزارش این سازمان، “در ده سال گذشته حدود یک دهم درصد اقدامات درمانی در ایران با شکایت همراه بوده (کل شکایتهای ثبت شده در نظام پزشکی و دادسراهای عمومی) که تقریبا یک سی‌ام دیگر کشورهای دنیاست (سه درصد).”

بیشترین شکایت بیماران از عوارض درمان بوده (۶۲ درصد موارد) و موارد رفتاری (۱۱ درصد) یا حتی شکایت به علت هزینه بیشتر از ده درصد موارد را هم تشکیل نمی‌دهد. با این حال بررسی شکایت‌های انجام شده نشان می دهد که میزان دیه، وکلای جوان جویای کار، شرکت های بیمه بازرگانی با نیت اجبار در بیمه کردن پزشکان، کادر پزشــکی جویای کار و بعضا بدون در آمد مناسب در ترغیب و تشویق بیماران به طرح شکایت تا اندازه ای نقش دارند.

“در بیماران بستری ۷۵ درصد شکایت‌ها مربوط به رشــته های جراحی است که دربین آنها به ترتیب زنان و زایمان، جراحی عمومی و ارتوپدی بیشترین شکایت را بخود اختصاص داده‌اند. در بیماران سرپایی بیشترین شکایت مربوط به پزشکان عمومی (۱۳ درصد)، دندانپزشکان (۱۱ درصد)، متخصصان رشته‌های جراحی (۲۸ درصد) و متخصصان رشته‌های غیر جراحی (۱۳ درصد) است. هشت درصد شکایت‌ها هم از پاراکلینیک‌ها بوده است.

حدود یک سوم شاکیان (۲۶ درصد) در مصاحبه اولیه و بادادن اطلاعات کافی از طرف دادیاران محترم در رابطه با بیماری و اقدامات درمانی انجام شده از شکایت صرفنظر نموده‌اند. این آمار اولیه بیانگر این نکته است که یکی از علل مهم شکایت از جامعه پزشکی عدم اطلاع کافی بیماران از بیماری، نحوه درمان، عوارض احتمالی اقدامات درمانی است.”

بیشتر محکومیت ها بر اساس آمار نظام پزشکی متعلق به پزشکان عمومی (۲۳ درصد)، دندان پزشکی (۱۴ درصد)، زنان و زایمان (۱۰ درصد)، جراحی عمومی (۱۰درصد) و ارتوپدی (۶ درصد) بوده است.

در مجموع از ۱۷۶۱ پرونده تشکیل شده در هیئت های بدوی در سراسر ایران در سال ۹۲، در ۵۸ درصد موارد حکم برائت صادر شده و ۴۲ درصد پرونده ها منجر به صدور حکم محکومیت شده است.

با بررسی این آمار و ارقام می توان دریافت که وضعیت شکایات و نارضایتی از جامعه پزشکان در ایران چندان هم ناامید کننده نمی باشد. بر خلاف تفکرات بى پایه و اساسى که رسانه ها پرورش داده اند هنوز هم هستند پزشکان با اخلاقى که تعداد زیادى از بیماران از آنان راضى بوده و شکایتى ندارند و اتفاقاً این گروه درصد بالایى از جامعه پزشکان را تشکیل مى دهند. البته با استناد به آمار شکایات نمی توان مطلقاً قضاوت کرد، چرا که شرایط شکایت از پزشکان و فرهنگ مردم ما با کشورهای دیگر متفاوت است؛ اما می توان به این نکته دست یافت که میزان نارضایتی ها در ایران حداقل در آمار شکایت ها نسبت به کشورهای دیگربه مراتب کم تر است.( یک سی ام) طبق بررسی های انجام شده در کشور آمریکا نیز بیش ترین میزان شکایات از اقدامات درمانی در رشته های جراحی عمومی و زنان و زایمان بوده است و آمار توزیع درصد شکایات در رشته های مختلف تخصصی مشابه کشورمان می باشد.

متأسفانه با وجود این که همه می دانیم در هر قشرى از مشاغل جامعه افراد متعهد و غیر متعهد وجود دارد و همه ى افراد یک صنف را با یک چوب راند، اما همه ما براى قضاوت و داورى به ساده سازی و کلی نگری روى مى آوریم و تفاوتی هم نمى کند که پشت کدام عینک نشسته باشیم، عینک یک جامعه شناس یا یک هنرمند مدافع اقشار بى دفاع جامعه یا فردی عامی و کم سواد در جامعه ! همه می کوشیم تا به این ساده انگاری و کلی نگری دامن بزنیم غافل از آنکه پیامد هاى گسترش این تفکر در جامعه همان میوه سمی است که روز به روز باعث بى اعتمادى به پزشکان در مردم و کاهش انگیزه فعالیت و خدمت در جامعه پزشکى مى شود و نهایتا کار را به جایى مى رساند که این تفکر بدل به واقعیت شود: وقتى شأن پزشکى و انگیزه خدمت پایین بیاید؛ همان انگیزه پول باقى خواهد ماند از این حرفه مقدس.