به گزارش صدای پزشکان روزنامه ایران، در مطلبی با عنوان یک تابلو، چند تخصص به بررسی مسئله تابلوی پزشکان و اختلاف میان متخصصین و پرشکان عمومی در استفاده از عناوین تخصصی پرداخت.
تابلو پزشکی به سبک قدیم در آمریکا
روزنامه ایران نوشت: «داخلی، پوست، مو، زیبایی». این عبارت حتماً برایتان آشناست. روی تابلوی مطب خیلی از پزشکان شهر به چشم می خورد. بیماران هم خیلی وقت ها همین نوشته روی تابلو را می خوانند و برای درمان به پزشک مراجعه می کنند. تعداد آنهایی که مشکل پوست و زیبایی دارند بیشتر است؛ آخر حجم عمده ای از تابلوی پزشک به این سه عبارت اختصاص دارد: پوست، مو و زیبایی.
داخل یکی از همین مطب ها می شوم. ۸، ۹ نفری در اتاق انتظار هستند. منشی پزشک گوشی تلفن دستش است و دارد به کسی آدرس مطب را می دهد. حرفش که تمام می شود، بلافاصله می گوید: «بفرمایید. وقت داشتید؟» «نه. می خواستم ببینم خانم دکتر، متخصص پوست هستند؟!» پشت چشمش را نازک می کند و می گوید: «اگر متخصص نبودند، پس اینجا چکار می کردند؟!» و بعد با بی حوصلگی ادامه می دهد: «اگر وقت می خواهید باید منتظر بمانید. بعد از مریض های وقت دار شاید بتوانید بروید داخل.» باز با سماجت می پرسم: «آن طور که روی تابلو نوشته شده، خانم دکتر متخصص داخلی هم هستند. درست است؟!» این بار دیگر کفری می شود و با لحن عصبانی جواب می دهد: «شما مریض هستید یا دنبال مچ گرفتنید؟!» به جای اینکه به بحث بی حاصل با منشی ادامه دهم، ترجیح می دهم منتظر بمانم. این طوری شاید اطلاعات بهتری دریافت کنم. در مطب باز می شود و دو نفر از آن خارج می شوند. هر دو زن هستند؛ جوان. می روند سر میز منشی و وقت لیزر می گیرند. یکی از زن ها دارد صورتش را به آن یکی نشان می دهد و می گوید: «ببین! بهتر شده به نظرم.» منشی برای زن وقت می گذارد. از خانمی که کنار دستم نشسته می پرسم: «خیلی وقت است پیش این دکتر می آیید؟ کارش خوب است؟!» زن می گوید: «جلسه دوم است می آیم. نمی دانم والله. خانه مان همین خیابان پشتی است. دیدم نزدیک است، آمدم اینجا. تشخیص رزاسه داده. دارو هم داده اما هنوز که تغییری نمی بینم.» می پرسم: «متخصص است؟!» زن جواب می دهد: «حتماً هست دیگر! روی تابلویش که این طور نوشته.» با پرس و جویی نامحسوس از بقیه بیماران متوجه می شوم که بیشترشان به دلیل مشکلات پوستی و زیبایی به مطب مراجعه کرده اند. این وسط چشم غره های خانم منشی و نگاه های معنی دارش هم هشدار می دهد که زیاد کنجکاوی نکنم. آخر سر هم به بهانه ای از مطب خارج می شوم. می ایستم و یک بار دیگر تابلوی پزشک را خوب نگاه می کنم. هیچ اسمی از متخصص برده نشده. تابلوهای دیگری هم شبیه این دیده ام. روی بعضی هایشان، عبارت «اطفال» هم در کنار سایر تخصص ها به چشم می خورد.
اما واقعیت امر چیست؟ آیا پزشک مربوطه دارای چند تخصص است؟ از کجا بفهمیم در کدام شان تبحر بیشتری دارد؟ اصلاً تا چه حد می توان به تابلوی مطب پزشکان اعتماد کرد؟
دکتر ریحانه مهرگان، متخصص پوست، مو و زیبایی در گفت و گو با «ایران» به این سوالات پاسخ می دهد. این پزشک متخصص که خود، دل پردردی از این مساله دارد می گوید: «متاسفانه روی تابلوی مطب بیشتر پزشکان عمومی، عبارت پوست، مو و زیبایی دیده می شود و مردم هم به واسطه همین، به تابلوی مطب پزشک اعتماد می کنند و گمان می کنند که پزشک واقعاً تخصص پوست و زیبایی دارد اما در واقع به پزشک عمومی مراجعه کرده اند. متاسفانه وقتی هم که بیمار به مطب مراجعه می کند و در این باره از منشی سوال می کند، جواب درستی به او داده نمی شود و این آگاهی را به بیمار نمی دهند که پزشک، عمومی است و متخصص نیست. قبلاً تخصص اطفال و داخلی هم روی تابلوی مطب پزشکان عمومی دیده می شد اما اخیراً بسیاری از پزشکان عمومی، تنها عنوان پوست، مو و زیبایی را روی تابلوی مطب خود درج می کنند که بیشتر بیماران را به اشتباه می اندازد.»
مهرگان ادامه می دهد: «این مساله در هیچ کجای دنیا بجز ایران مرسوم نیست و در سایر کشورها در تابلوی مطب پزشک عمومی، عبارت پزشک عمومی درج می شود که بر اساس قوانین بین المللی است. به هرحال بیمار حق دارد بداند که به پزشک عمومی مراجعه کرده است. اما در ایران این کار رایج شده و باعث به اشتباه انداختن بیماران می شود. در این باره هم پزشکان متخصص بخصوص متخصصان پوست و زیبایی بارها و بارها شکایت و اعتراض کرده اند اما متاسفانه نتیجه خاصی نداشته و جواب های متناقضی از سوی وزارت بهداشت داده شده است و گاه پزشکان متخصص پوست و زیبایی محکوم شده اند به اینکه می خواهند خودشان به تنهایی کسب درآمد کنند و دل شان نمی خواهد پزشکان عمومی گوشه ای از درآمد هنگفت آنها را داشته باشند!»
مساله اصلی اما چیز دیگری است. جدای از بحث کسب درآمد، نکته ای که اهمیت فراوان دارد، درمان بیمار و حفظ سلامتی اوست که گاه با تشخیص های غیر تخصصی به خطر می افتد.
دکتر مهرگان در این رابطه می گوید: «در بسیاری از موارد، به دلیل تشخیص اشتباه پزشک غیر متخصص، بیمار دچار مشکلات فراوانی می شود که خیلی وقت ها غیر قابل بازگشت است. من بیمارانی داشته ام که به همین دلیل، دچار مشکلات حاد شده بودند، به عنوان مثال بیماری داشتم که به سرطان پوست مبتلاشده بوده و باید هرچه سریع تر مورد عمل جراحی قرار می گرفته اما با تشخیص اشتباه پزشک عمومی، به لیزر پوست اقدام کرده بوده که باعث وخامت حالش شده بود. یا اینکه بیماری که ضایعه ای روی بینی اش ایجاد شده بوده و با تشخیص نادرست و درمان نابجا، اسکار شدید در محل عارضه ایجاد کرده بود که امکان ترمیم اش با شرایط ایجاد شده، بسیار کم است.»
این پزشک متخصص از وزارت بهداشت تقاضا دارد که روی این مساله نظارت کافی داشته باشد تا بیماران به اشتباه نیفتند و دچار مشکل نشوند. به گفته او، بسیاری از شکایت هایی هم که از پزشکان عمومی صورت می گیرد، به دلیل همین تشخیص ها و درمان های نادرست است.
چه کسانی قانون تخلفات پزشکی را دور می زنند؟!
آیا پزشکان عمومی مجازند تا روی تابلوی مطب خود، هر تخصصی را می خواهند درج کنند؟
طبق قوانین، اطلاعات در تابلوی پزشکان باید بر اساس آنچه در پروانه مطب وجود دارد، درج شود. اما با قوانین فعلی، پزشکان عمومی می توانند سه عنوان تخصصی و پزشکان متخصص دو عنوان فوق تخصصی را در تابلو به عنوان تبحر و مهارت بیشتر در حوزه کاری خود بیاورند و عناوین مربوط به خدمات نباید در تابلو عنوان شود و جنبه تبلیغاتی پیدا کند.
اینکه پزشکان عمومی می توانند با قوانین موجود، سه عنوان تخصصی را که در آن مهارت بیشتری دارند، در تابلوی مطب خود بیاورند، دقیقاً همان اشکالی است که از نظر پزشکان متخصص وجود دارد اما طبق همین قانون، آنها هم می توانند دو عنوان فوق تخصصی را که در آن دارای مهارت هستند در تابلوی مطب خود بیاورند و اینجاست که این سوال پیش می آید که گرفتن تخصص و فوق تخصص چه مزیتی دارد وقتی که حتی بدون طی کردن این مدارج، می توان از مزایای آن بهره برد!
بر اساس ماده ۹ قانون تخلفات پزشکی، در تابلوها فقط نام و نام خانوادگی، تخصص یا رشته طبابت، ساعات پذیرایی و شماره تلفن قابل ذکر است.
همچنین بر اساس ماده ۱۳ این قانون، پزشکان یا دندانپزشکان عمومی می توانند حداکثر ۴ رشته طبابت در تابلو و سر نسخه خود قید کنند یا به ذکر عنوان پزشک یا دندانپزشک عمومی اکتفا کنند.
از سوی دیگر در ماده ۱۴ نیز آمده است که هر پزشک یا دندانپزشک می تواند رشته های تخصصی خود را که موفق به اخذ آن شده است در تابلو یا سرنسخه و کارت ویزیت قید کند.
گیج می شوم. قانون از سویی می گوید باید رشته های تخصصی اخذ شده از سوی پزشک در تابلوی او درج شود و از سوی دیگر به پزشکان اجازه می دهد چند عنوان را که در آن مهارت دارند، بدون اینکه مدرک تخصصی اش را کسب کرده باشند، در تابلوی خود بیاورند! حالاسوالی پیش می آید که تشخیص اینکه آیا پزشک، در تخصص عنوان شده مهارت و تبحر لازم را دارد یا نه، بر عهده چه کسی است؟! نکته قابل تامل اینجاست که پزشکان عمومی، بیشتر تمایل دارند در حیطه پوست و زیبایی فعالیت کنند و در تابلوی آنها تخصص های معمولاً دیگری دیده نمی شود که آن هم جای بحث دارد.
دکتر پروانه ساکت، نایب رئیس انجمن پزشکان متخصص پوست ایران نیز در این باره حرف های جالب توجهی دارد. او در گفت و گو با «ایران» می گوید: «اگر دقیقاً بر اساس قانون عمل شود، مشکلی پیش نمی آید چرا که بر اساس قانون تخلفات پزشکی، پزشک موظف است در ابتدا عنوان تخصصی خود را که در آن کسب مدرک کرده، درج کند و بعد می تواند دو یا سه رشته دیگر را که در آن تبحر دارد بیاورد. یعنی پزشک عمومی در ابتدا باید نام پزشک عمومی را بیاورد و بعد تخصص هایی همچون پوست و اطفال را قید کند. اما متاسفانه این کار انجام نمی شود و پزشکان عمومی، بدون درج عنوان پزشک عمومی، صرفاً روی تابلوی مطب خود تخصص هایی همچون پوست، مو و زیبایی را قید می کنند و نکته قابل توجه این است که تنها پوست، رشته تخصصی است و اصلاً نباید از عناوین مو و زیبایی استفاده کنند که متاسفانه این کار را می کنند و حتی در بعضی موارد دیده شده که عبارت «متخصص» را هم در تابلو می آورند که برخلاف قانون نظام پزشکی است. یا اینکه از عباراتی همچون عضو انجمن لیزر فلان کشور در تابلو استفاده می شود که آن هم خلاف قانون است. در واقع آنها با این اقدامات، مردم را فریب می دهند و کارشان نوعی کلاهبرداری است.»
انجمن پزشکان متخصص پوست ایران البته ساکت ننشسته و برای رفع این مشکل اقداماتی کرده است.
دکتر ساکت در این باره می گوید: «ما این مشکل را از طریق وزارتخانه پیگیری کرده ایم و وکلای ما نیز اظهار نامه هایی را فرستاده اند. ظاهراً معاونت درمان وزارت بهداشت، مسئول رسیدگی به این امر معرفی شده و باید روی تک تک مطب ها نظارت داشته باشد. سازمان نظام پزشکی در این باره به ما قول داده که از طریق معاونت درمان وزارت بهداشت این کاررا پیگیری کند اما هنوز اقدامی صورت نگرفته و متاسفانه پزشکان عمومی بدون درج عنوان اصلی شان، در رشته های تخصصی دیگر فعالیت می کنند.»
دکترای پزشکی، همان پزشک عمومی است
اینکه چه نهادی مسئول رسیدگی به مساله تابلوی مطب ها و تبلیغات مربوط به آنهاست، کمی پیچیده می شود. برای یافتن پاسخ چه کسی بهتر از دکتر محمد حاجی آقاجانی، معاون درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در گفت و گو با «ایران»، سازمان نظام پزشکی را مسئول بازرسی و نظارت تابلوی مطب پزشکان و تبلیغات آنها، معرفی می کند و می گوید که قانونگذار به طور خاص این وظیفه را بر عهده سازمان نظام پزشکی قرار داده است.
دکتر محمد جهانگیری، مدیر کل نظارت سازمان نظام پزشکی در گفت و گو با «ایران» در این باره توضیح می دهد: «ما اصولاً در ارائه خدمات پزشکی،
۴ عنوان داریم که شامل دکترای پزشکی، متخصص، فلوشیپ و فوق تخصص است و خدمات در قالب این ۴ عنوان ارائه می شود. البته عناوینی همچون کارشناس و کارشناس ارشد هم در زمینه ارائه خدمات پزشکی داریم. اما آن چیزی که از آن به عنوان پزشک عمومی یاد می شود، همان دکترای پزشکی است که معادل پزشک عمومی است. طبق آیین نامه، دکترای پزشکی یا همان پزشک عمومی نمی تواند در تابلو و سرنسخه خود از عبارت «تخصص» یا «متخصص» استفاده کند.» به گفته جهانگیری، طبق قانون باید حتماً عنوان دکترای پزشکی در تابلوی مطب پزشک عمومی درج شود و بعد تخصص هایی مثل پوست و اطفال قید شود و این به آن معناست که پزشک عمومی در تخصص های قید شده هم مهارت دارد و اگر عنوان دکترای پزشکی قید نشود، تخلف صورت گرفته است. مردم هم باید آگاه باشند و بر اساس تابلوی مطب پزشکان، بدانند به چه پزشک و با چه تخصصی مراجعه می کنند.
اما همیشه هم این طور نیست که عنوان دکترای پزشکی روی تابلوی پزشک عمومی درج شده باشد. اینجاست که باید با پزشک خاطی برخورد شود.
جهانگیری، سازمان نظام پزشکی و دانشگاه های علوم پزشکی را دستگاه های نظارتی در این رابطه عنوان می کند و می گوید: «ما وظیفه نظارت و بازرسی بر تابلوی مطب ها را در کنار دانشگاه های علوم پزشکی بر عهده داریم. البته مردم هم باید در این زمینه با ما همکاری داشته باشند و در صورت مشاهده تخلف، مراتب را جهت بازرسی و نظارت به اطلاع ما برسانند.»
جمله دکتر جهانگیری در ذهنم تکرار می شود: «مردم باید آگاه باشند.» البته با این تفاسیر و با فرض اینکه پزشکان طبق مقررات رفتار کنند، مردم هم می توانند با آگاهی تصمیم بگیرند و با فرض اینکه می دانند به پزشک عمومی مراجعه کرده اند، به درمان او اعتماد کنند. این، البته همان طور که گفته شد در صورتی است که طبق قانون عنوان دکترای پزشکی که معرف پزشک عمومی است، روی تابلو نمایان باشد و در غیر این صورت بیمار از کجا بداند، به چه پزشک و با چه تخصصی مراجعه کرده است!
