دفترچه راهنمای آزمون دستیاری سال ۹۵ منتشر شد: دفترچه ی سرگردانی !

بالاخره پس از مدتها – چیزی بیش از یک سال – شایعه و اخبار تایید شده و نشده، دفترچه راهنمای آزمون دستیاری سال ۹۵ منتشر شد. آزمونی که از مدتها پیش زمزمه ی تغییرات اساسی در شیوه برگزاری آن به گوش می رسید، اما تکذیب ها و تایید ها سبب شده بود تا همه ی حقایق در مهی غلیظ  و داوطلبان در شک و تردیدی عمیق به سر ببرند. اما انتشار این دفترچه راهنما اگر چه بسیاری از تغییرات قابل پیش بینی را تحقق بخشید، ابهامات و سولات و به تبع آنها نگرانی ها و استرس های جدیدتر و « سرگردانی » های نو خلق کرد. تا داوطلبان باز هم نتوانند تنها ۶ ماه مانده به آزمونی سرنوشت ساز و بسیار سخت، با خیال راحت  و آرامش روانی به برنامه ریزی برای آماده سازی خویش بپردازند. در این مطلب قصد داریم برخی از ابهامات و ایرادات این دفترچه را با شما در میان بگذاریم:

۱- نخستین و بزرگترین تغییر آزمون امسال، اختصاص ضرایب مختلف به هر درس در هر رشته تخصصی است. وزارت بهداشت ظاهرا – به گمان نگارنده – به دلیل یکسان نبودن حجم درس ها و سوالات آنها در آزمون، اقدام به گروه بندی رشته ها کرده است تا حجم دروس و تعداد سوالات در هر یک از پنج گروه به حدود ۴۰ رسیده و تقریبا یکسان شود. این تقسیم بندی جدید منجر به کنار هم قرار گرفتن برخی رشته های نامرتبط در یک گروه شده است: اگر بتوان زنان و جراحی، قلب و داخلی، عفونی و کودکان را در یک گروه جا داد، در مورد گروه های چهارم و پنجم  بسیار سخت تر بتوان این گروه بندی را پذیرفت: قرار دادن جراحی های مینور کنار هم ( ارتوپدی، گوش و حلق و بینی، اورولوژی، چشم ) فقط از این لحاظ که جراحی هستند و مینور، و البته قرار گرفتن یک باره رادیولوژی و آمار و اپیدمیولوژی کنار آنها، ترکیب نا متجانسی را خلق کرده است. در مورد گروه پنجم نیز همین مشکل به چشم می خورد. اگر هدف این است که آزمون به سمت تخصصی شدن پیش برود، چه دلیلی دارد کسی که می خواهد در رشته چشم ادامه تحصیل دهد، مثلا ارتوپدی یا گوش و حلق و بینی برایش ارزش یکسان داشته باشند؟ ایضا در مورد پوست و آسیب شناسی در قیاس با نورولوژی و روان پزشکی گروه پنجم. این گروه بندی سعی در حل مشکل تفاوت زیاد در تعداد سوالات بین دروس مختلف ( از ۴۵ سوال در داخلی و قلب تا ۶ سوال در چند درس مینور ) داشته است، اما خود بخشی از مشکل اصلی را بازتولید کرده است: خواندن درسهای نامرتبط با رشته ی تخصصی مورد علاقه داوطلب.

۲- اما اگر بتوان با مقدار زیادی اغماض جدول گروه های درسی ۵گانه را پذیرفت، با جدول دوم که به ضرایب هر یک از گروه های درسی ۵گانه در هر رشته ی تخصصی می پردازد نمی شود کنار آمد. اگر در شیوه ی برگزاری قبلی آزمون داوطلب مجبور بود همه ی درس های نامرتبط با رشته ی مورد نظرش را بخواند، حداقل این درس ها از ارزش یکسانی برخوردار بودند. اما در شیوه ی جدید، اوضاع بدتر شده است. برای روشن شدن مطلب مثالی می زنیم: در گروه یک که شامل داخلی، قلب، طب کار، طب سالمندان، پزشکی قانونی، پوست و پاتولوژی و طب فیزیکی و توانبخشی است، ضریب گروه داخلی – قلب، ۴ است. برای کسی که علاقه مند به داخلی و قلب است، اوضاع بهتر شده است؛ اما برای کسی که طالب پوست و پاتولوژی است اوضاع نه تنها بهتر نشده است، که بدتر شده است: ضرایب دروس تخصصی پوست و پاتولوژی که رابطه ی تنگاتنگی ار لحاظ علمی و عملی دارند، ۲ است، دقیقا یکسان با درسهای جراحی، زنان، ارتوپدی، چشم و … نصف داخلی و قلب  که ۴ است! به عبارت دیگر داوطلبی که که به پوست و پاتولوژی علاقه مند است، نه تنها نباید پوست و پاتولوژی را بیشتر بخواند، که باید داخلی بخواند. ارزش پوست و پاتولوژی نه تنها بیشتر نیست، که از داخلی و قلب کمتر است و مثل همه رشته های دیگر!

همین ایراد، در بسیاری رشته های دیگر نیز موجود است: در زیرگروه ۲ اگر چه برای علاقه مندان زنان و جراحی اوضاع بهتر شده است، در مورد سایر رشته ها، درس اصلی ( چشم، گوش و حلق و بینی، اورولوژی ) نصف جراحی و زنان اهمیت دارند. در گروه ۳وم اوضاع بدتر هم می شود: کنار هم قرار گرفتن  طب اورژانس، رادیولوژی، ارتوپدی، نوروسرجری، پرتو درمانی، پزشکی ورزشی، طب هوا و فضا این فکر را به ذهن متبادر می کند که این گروه تبعیدگاهی است برای هر رشته ای که بیرون مانده است. اینجا هم اتفاقات بالا تکرار شده است اما با شدت بیشتر: کسانی که  علاقه مند به ارتوپدی  نوروسرجری هستند نه تنها ضرایب  ارتوپدی و جراحی برایشان بیشتر نیست، که داخلی ضریب ۳ دارد و بقیه ضریب ۲ ! به نظر می رسد این تقسیم بندی بیشتر از آنکه به هدف اولیه اش نزدیک شود، بعضا کیلومترها از آن فاصله گرفته است.

۳- موضوع دیگر، حذف یکباره رشته ی طب فیزیکی و توان بخشی از بین دروس تخصصی جدول ۲ بود که با توجه به زمزمه های مختلف پیرامون رشته، داوطلبان را به این ذهنیت رهنمون کرد که این رشته در آزمون امسال دستیار پذیرش نمی کند. اما  پیگیری های مختلف باعث شد تا این رشته بی سر و صدا همانطور که رفته بود به  دفترچه بازگردد، بدون هیچ توضیحی! ظاهرا اشتباهی تایپی یا فراموشی عامل این حذف بوده است. اما این تنها مشکل « کوچک » این دفترچه راهنما نیست. از این دست اشتباهات دم دستی باز هم یافت می شود

۴-  در اولین مواجهه با این دفترچه راهنما، اولین اشتباه هم به چشم می خورد: به جای سال تحصیلی ۹۶-۹۵، ۹۵-۹۶ آورده شده است.

 ۵- در صفحه ی ۱ و جدول فهرست مطالب، شاهد عوض شدن فونت ها هستیم! به طوری که واژه های « مطالب »، « شماره صفحه » و « مقدمه » با یک فونت و بقیه کلمات با فونتی دیگر تایپ شده اند. اعداد نیز در ستون اول ( فهرست مطالب ) و دوم ( شماره صفحات ) با دو فونت متفاوت تایپ شده اند. گویی از یک تایپیست حرفه ای نیز استفاده نشده است.

۶- در صفحه دوم و در مقدمه عبارتی آمده است با این مضمون: « چنان چه در نشست آتی شورای آموزش پزشکی و تخصصی مصوبه یا دستورالعمل جدیدتری نسبت به مقررات قبلی و مرتبط با آزمون فوق الاشاره وضع گردد، مراتب اطلاع رسانی خواهد شد. » و این یعنی حتی این دفترچه نیز نقطه ی پایان تغییرات نیست، هنوز نشست آتی که باز هم طبق شنیده ها موضوعات مهمی را بررسی خواهد کرد در پیش است و یحتمل تغییرات دیگری در پی آن. به راستی مگر فلسفه ی وجودی دفترچه راهنمای آزمون، اعلام شرایط « نهایی » برگزاری آزمون نیست؟ مگر نباید این دفترچه بعد از نهایی شدن همه تغییرات به نوعی فصل الخطاب باشد؟ پیش از این، فرصت کم شش ماهه بین این تغییرات اساسی و برگزاری آزمون مورد اعتراض بسیاری از داوطلبان قرار گرفته بود. اما ظاهرا تغییرات بیشتری نیز در پیش است.

۷- در صفحه ۳، ذیل بند ۱-۱ شرایط لازم برای پذیرش دستیار، بخش « د » آمده است: « موفقیت در آزمون سنجش صلاحیت بالینی پایان دوره پزشکی عمومی ( مختص فارغ التحصیلان بهمن سال ۹۴ به بعد ) ». از ضرورت وجود چنین آزمونی و فلسفه وجودی اش که زیر سوال بردن ارزشیابی های متعدد در دوران کارورزی است که بگذریم، هیچ خبری از جزئیات برگزاری این آزمون نیست. زمان برگزاری، محل برگزاری، منابع، نحوه ارزشیابی، عملی یا نظری و خیلی چیزهای دیگر. نکته دیگر، عدم صحبت در مورد دانشجویانی است که قبل از فارغ التحصیلی در آزمون دستیاری شرکت می کنند ( استریت ها ). تکلیف این دانشجویان با آزمون سنجش صلاحیت بالینی چیست؟ هیچ توضیحی در کار نیست.

اشتباهات و ایرادات وارده به گروه بندی درس ها و اختصاص ضرایب به هر رشته تخصیی، وقتی کنار  ایرادات کوچکی که البته با هم تشکیل یک کل « بزرگ » را می دهند قرار می گیرند، ذهینت داوطلبین و کسانی که مخاطب این راهنما هستند را به یک سمت سوق می هد: گویی این دفترچه حاصل یک کار کارشناسی طولانی مدت، دقیق، و با سنجش همه جوانب نبوده است. وقتی غلط تایپی و فراموشی یک رشته از دفترچه که با خواندن دوباره و چندباره نسخه نهایی قابل برطرف شدن بود، در چنین سند مهمی به چشم می خورد، اعتماد به کلیت آن، مطالب مهمتر و اساسی تر آن نیز مسلما از بین خواهد رفت.

صدای پزشکان در روزهای آینده به جوانب مختلف این موضوع خواهد پرداخت.