افزایش حقوق دستیاران، فشار کاری بر آنها و آموزش پزشکی در گفتگوی اختصاصی صدای پزشکان با رییس دانشگاه علوم پزشکی بهشتی

صدای پزشکان: حدود دو هفته قبل با هماهنگی قبلی به دانشگاه بهشتی رفتیم تا با دکتر پیوندی رییس این دانشگاه به گفتگو بنشینیم. تلاش کردیم تا در خلال این گفتگو بسیاری از مسائل نگران کننده برای دانشجویان، دستیاران و پزشکان را با این عضو شناخته شده نظام پزشکی، در میان بگذاریم. در این دیدار از اصلاحات آموزشی و وضعیت دریافتی دستیاران گرفته تا پردیسهای خود گردان و بسیاری مسائل دیگر سخن رفت. از آنجا که این مصاحبه به درازا کشید، در دو قسمت مجزا تقدیم شما مخاطبان صدای پزشکان می شود. صدای پزشکان می کوشد تا از این پس بیش از پیش، مطالبات پزشکان را با مسوولین در میان بگذارد و در عین حال پاسخ های آنها را به پزشکان انتقال دهد. ما میکوشیم تا عرصه ای برای گفتگو میان مسوولین و پزشکان ایجاد کنیم و تلاش کنیم از بلندای دیوار بی اعتمادی میان آنها بکاهیم. در پایان از برخورد گرم دکتر پیوندی ریاست دانشگاه بهشتی و جناب آقای رمضانی مسوول روابط عمومی این دانشگاه کمال تشکر را داریم.

امیرافراز فلاح: با سلام و تشکر از جنابعالی که این فرصت را در اختیار ما گذاشتید. اگر اجازه دهید ابتدا از وضعیت آموزش دانشجویان پزشکی شروع می کنیم. با توجه به اینکه دانشگاه بهشتی طرح رفورم را بعنوان تلاشی برای بهبود وضعیت آموزشی آغاز کرد و اکنون حدود ۱۱ سال از زمان شروع این طرح گذشته، برآورد شما از نتایج طرح و برنامه شما برای آینده آن چیست؟

دکتر پیوندی: درست فرمودید طرح رفورم از سال ۸۳ با هدف تربیت نیروهای پزشکی که بیشتر برای شرایط بومی کشور مناسب باشند و بعد از حدود یک سال بحث و بررسی و مشورت با نهادهای بین المللی آغاز شد. در جمع بندی می توانم بگویم این برنامه در مقطع علوم پایه موفق بود ولی در مقطع بالینی آنچنان که باید موفق نشد. در حال حاضر کمیته ای را با نام رفورم در رفورم تشکیل داده ایم تا نتایج این طرح را بررسی کند و بزودی، احتمالا تا اسفندماه نتایج بررسی ها را در یک کنگره با کارشناسان و افکار عمومی در میان میگذاریم تا هم این تجربه مورد استفاده دیگران قرار گیرد و هم ما بتوانیم از نظرات کارشناسان و منتقدان برای رفع مشکلات آن در آینده استفاده کنیم. در حال حاضر دانشگاههای شاهرود و مازندران تا حدی این طرح را اجرا کرده اند.

امیرافراز فلاح: مشکلات آنرا عمدتا چه می بینید؟

دکتر پیوندی: باید توجه کرد که برای اجرای طرحی مانند این نیازبه تدوین کتابهای جدید بسیار جدی است. با همین هدف بود که کمیته تدوین کتب درسی در علوم پایه شکل گرفت اما متاسفانه این کمیته در مقطع بالینی آنطور که باید فعال نشد. از طرف دیگر محدودیت تعداد تخت های بیمارستانی، کمبود اعتبارات و اساتید در مقطع بالینی دست به دست هم دادند تا هم برای دانشجویان و هم برای اساتید مشکلاتی ایجاد کند. اما روی هم رفته، افراد خروجی از این طرح نسبت به خروجی دانشجویان دیگر، اعتماد به نفس و عملکرد بهتری داشتند.

امیرافراز فلاح: آیا در این زمینه مطالعه ای انجام شده؟

دکتر پیوندی: بله همان طور که عرض کردم مطالعاتی انجام شده و بزودی نتایج آن منتشر می شود. روی هم رفته بعد از این یازده سال، راه برگشت برای ما وجود ندارد و من هم به اساس این طرح اعتقاد دارم. حال باید کمی صبور بود تا نتایج رفورم در رفورم خود را نشان دهد و مشکلات این طرح را کمرنگ تر کند.

امیرافراز فلاح: آیا برنامه ای برای بسط اصلاحات آموزشی به دوره دستیاری دارید؟

دکتر پیوندی: از نظر من، مشکلات در مقطع عمومی پررنگ تر از دوره تخصصی است.

فوق تخصصی شدن رشته ها در حال حاضر ضربه سنگینی به آموزش پزشکی عمومی زده بویژه دروس اصلی مانند داخلی، جراحی، زنان و اطفال باید بطور خاص مورد توجه ما قرار گیرد. در این مدت تلاش کردیم آموزش در این بخش ها را بهبود بخشیم از جمله آنکه اساتید تمام وقت برای بخش داخلی را بعنوان کسانی که برای طولانی مدت در همین مقطع بمانند در اختیار گرفته ایم.

امیرافراز فلاح: پس اولویت شما مقطع عمومی است…

دکتر پیوندی: بله دقیقا من آموزش پزشکی عمومی را گلوگاه اصلی می بینم. در حال حاضر تمرکز من بر اصلاح رفورم قبلی و تبدیل آن به یک برنامه مطلوب برای مقطع عمومی است و پس از آن می توان کم کم به مقطع تخصص ورود کرد که البته با توجه به تفاوتهای میان رشته ها دشواری های خود را هم خواهد داشت. در آموزش پزشکی، هر نوع اصلاح باید با حوصله و در زمان کافی و بر اساس مطالعه کافی انجام شود و ورود با تعجیل می تواند آسیب بیشتری در بر داشته باشد.

احسان قدیمی: دستیاران مشکل مهم دیگری دارند که حقوق و مزایای آنهاست. در واقع ما تصور می کنیم که بخشی از بی اخلاقی هایی که در جامعه پزشکی می بینیم به دلیل همین نگاه داشتن پزشک برای سالهای طولانی در محرومیت است. شما چه اقدامی برای بهبود این وضعیت انجام داده اید؟

دکتر پیوندی: در دوره دستیاری دانشجوی پزشکی با یک فضای تازه مواجه می شود. دستیاری در همه دنیا فی نفسه دوره بسیار سخت و فشرده ای است. کار درمان، آموزش و پژوهش همه بر دوش فرد است. ما باید کاری کنیم که نگرانی دستیاران معطوف به این مسایل باشد و از دیگر مسایل زندگی نگرانی نداشته باشند. در حالی که می دانیم امروز واقعیت کشور بسیار با این نقطه فاصله دارد. وضعیت دستیاران بدتر از آنی است که ما فکر میکنیم. در حال حاضر تقریبا حقوق دستیاران مجرد هشتصد هزار تومان و برای متاهلین یک میلیون و دویست هزار تومان است. خوشبختانه در طرح تحول سلامت درصدی از درآمد کارانه برای دستیاران، دیده شده که تقریبا دریافتی را دوبرابر این مبلغ می کند.

امیرافراز فلاح: البته این مساله در همه جا اجرایی نشده و دانشگاه بهشتی از محدود دانشگاههایی است که آن را اجرایی کرده است…

دکتر پیوندی: بله ما شروع به اجرای آن کرده ایم. در حال حاضر هشتصد هزار تومان دریافتی دستیاران به یک ملیون و چهارصد یا پانصد هزار تومان رسیده که باز هم ناچیز است. این مساله را هم باید بخاطر داشت که خوابگاه هم در اختیار آنها قرار نگرفته است.

ما روی هم رفته باور داربم که سرمایه گذاری در این حوزه به هیچ عنوان اتلاف هزینه نیست. در عین حال بیمارستان ها را مجاز کرده ایم که بعنوان اضافه کار، مبالغی را بپردازند. پس ما از یک طرف با منظور کردن کارانه ها تقریبا مبلغ پرداختی را دو برابر کرده و از طرف دیگر بیمارستانها را هم مجاز کرده ایم که اضافه کار هم به دستیاران بپردازند. تلاش خود را در این دو سال کرده ایم تا رضایت دستیاران را از جهت میزان پرداختی بالا ببریم البته باز هم امیدواریم با افزایش منابع بتوانیم این کار را بیش از پیش جلو ببریم. انشالله به جایی برسیم که جز آموزش و درمان هیچ نگرانی برای دستیار وجود نداشته باشد.

امیرافراز فلاح: اتفاقا ما در سایت صدای پزشکان دو مطالعه در مورد درآمد دستیاران و فشار کاری بر آنها انجام داده ایم. در مطالعه اول وضعیت دریافتی دستیاران را درکشور ایران با مناطق دیگر مقایسه کردیم که بررسی ما نشان داد حتی به ازای در آمد سرانه هر کشور، وضع دستیاران ما نه تنها از آمریکا و اروپا که حتی از کشورهای منطقه مانند ترکیه هم بسیار بدتر است. از سوی دیگر فشار کاری دستیاران هم مطالعه شد که نشان می داد ساعت کاری در رشته هایی مانند ارتوپدی، جراحی مغز و اعصاب، جراحی و حتی داخلی و تعدادی دیگر از رشته ها بسیار بیش از کشورهای اروپایی و آمریکا است. در مورد دریافتی دستیاران توضیح دادید، نظر شما در مورد ساعت کاری غیراستاندارد دستیاران چیست؟

دکتر پیوندی: خود من دوره دستیاری را درک کرده ام. این دوره را گذرانده ام. هر چه که بیشتر فرد درگیر شود به نفع خود فرد است. اما خوب بالاخره توانایی فرد محدود است. آموزش طولانی تر به نفع فرد است اما محدودیتی هم لازم است…

امیرافراز فلاح: آیا محدودیت دقیقی برای ساعت کار در کشور رعایت می شود؟

دکتر پیوندی: خیر در حال حاضر محدودیت خاصی رعایت نمی شود. روی هم رفته صحبت شما را قبول دارم که اگر با دستیار بمدت ۴ یا ۵ سال با بی عدالتی رفتار شود، در آینده احتمال اینکه او عادلانه رفتار کند کمتر می شود. اما به هر حال نباید فراموش کرد که حتی این ناملایمتی ها نباید توجیهی برای رفتار غیراخلاقی یک پزشک و انتقال این مشکلات به بیماران باشد. باید باور کنیم که هر چه در دوره دستیاری سرمایه گذاری کرده و شرایط را برای دستیاران بهتر کنیم، فایده آن را نهایتا همه نظام سلامت و بیماران خواهند برد.

احسان قدیمی: سوال دیگر ما بحث افزایش ظرفیت هاست. امسال چیزی حدود هفت هزار دانشجو وارد شده و در مقطع دستیاری هم که امسال وضعیت مقداری مبهم بوده است. در ابتدا که دفترچه ها منتشر شد ظرفیت ها افزایش نشان می داد و بعد اعلام شد که افزایشی در کار نبوده است. افزایش ظرفیت بویژه در تعدادی از رشته ها مثل رادیولوژی، چشم، جراحی مغز و اعصاب و تعدادی دیگر از رشته ها رخ داده حال آنکه افزایش محسوسی در امکانات وجود نداشته است. از نظر ما این مساله تاثیر منفی بر آموزشی که همین حالا هم بیمار است، خواهد گذاشت. نظر شما در این مورد چیست؟

دکتر پیوندی: البته دانشگاه بهشتی در مقطع دانشجویی تفاوت محسوسی نداشته اما در مقطع دستیاری درست فرمودید افزایش ظرفیت در تعدادی از رشته ها وجود داشته است. واقعیت این است که وزارت بهداشت به عنوان مسوول بهداشت و درمان کشور با مشاهده کمبودهای سرتاسر کشور تصمیم به این کار گرفته است. در حال حاضر در مورد رشته رادیولوژی که اشاره کردید خود ما در دانشگاه بهشتی مشکلات بسیاری داریم. حال شما ببینید عمق فاجعه تا کجاست. هیات علمی محدود است و امکانات هم محدود. ما تلاش کردیم هیات علمی را افزایش دهیم و امکانات را بالا ببریم اما قطعا نتوانسته ایم شکاف ایجاد شده را پر کنیم.

از طرف دیگر باید توجه کرد که وزارت بهداشت هم با توجه به کمبودهای موجود، چاره ای جز این افزایش نداشته است. اگر قرار باشد سالها صبر کنیم تا امکانات ما کامل شود، چه بسا انسانهای بسیاری بدلیل همین کمبودها از دست بروند. فعلا ما چاره ای نداریم جز آنکه با راههای میان بر فاصله ایجاد شده را کمتر کنیم اما با این حال، آموزش در تعدادی از رشته ها آسیب دیده و این آسیب از آن دست مشکلاتی است که شاید سالها بعد، اثرش را در جامعه نشان دهد. آموزش مثل درمان نیست که نتیجه آن عینی و لحظه ای باشد بلکه شاید مدتها بعد خود را نشان دهد. نهایتا اینکه ما بر سر دو راهی بسیار دشواری قرار گرفته ایم و بر این اساس وزارت بهداشت برای خدمت رسانی به گوشه گوشه کشور بصورت عادلانه، ظرفیت ها را افزایش داده است. توجیه دیگر هم وجود سهمیه ها بوده است. وجود سهمیه بومی و ایثارگران باعث شده که وزارت بهداشت با افزایش ظرفیت ها بکوشد تا سهم دانشجویان سهمیه آزاد کاهش نیابد.

ادامه این گفتگو را تا پایان هفته در صدای پزشکان بخوانید…