نظرات نویسندگان مهمان، لزوما منطبق با دیدگاه صدای پزشکان نیست.
موضوع انجام سونوگرافى توسط سایر رشته هاى تخصصى و فوق تخصصى موضوع مورد مناقشه چندین ساله رادیولوژیستها و وزارتخانه که نه، بلکه تعدادى از معاونین وزارتخانه است
دانستن چند نکته جهت پرداختن به اصل موضوع به عنوان مقدمه ضرورى است
١- سونوگرافى به اذعان همه همکاران باسابقه یکى از سخت ترین مودالیته هاى تصویربردارى است به طوریکه در اوایل فراگیرى آکادمیک آن ، به نظر راحت مى رسد اما با گذر زمان و افزایش دایره تجربیات در مورد آن ذهن بیشتر به این سمت حرکت مى کند که مودالیته بسیار سخت و پیچیده اى است. چنانکه بسیارى از بزرگان رشته پس از دهه ها تجربه اندوزى صراحتاً اذعان دارند که سونوگرافى مودالیته چالش برانگیز و حتى ترسناکى براى رادیولوژیست است. چه بسیار براى همه همکاران پیش مى آید که نتیجه دو سونوگرافى با فاصله زمانى کم بسیار متفاوت مى شود و این بر میگردد به بحث فیزیک صوت و بازیهاى آن تحت شرایط مختلف
٢-مسأله مهم بعدى ، بحث وجود یک وسیله به نام دستگاه سونوگرافى است. طبعاً یک رادیولوژیست با توجه به نقش تخصصى خود سعى مى کند بهترین و بالطبع گرانترین دستگاه موجود را خریدارى کند تا هم دقت یافته ها افزایش پیدا کند و هم آبروى شغلى خود را ارتقاء دهد. یک ضرب المثل در بین همکاران رادیولوژیست رایج است و آن اینکه دستگاه سونوگرافى رادیولوژیست باید از ماشینش گرانتر باشد.
٣- بعد از دو مسأله فوق مى رسیم به حساسترین نقش رادیولوژیست یعنى نقش تعیین کننده آن در تشخیص درست و هدایت درمان.
رادیولوژیست متبحر مى تواند مسیر تشخیص بیمار را ازبین هزارتوى آزمایشات و مودالیته هاى گران قیمت نظیر ام آر آى و پرعارضه نظیر سى تى اسکن کوتاه کند. نقش تعیین کننده بعدى نظارت بر درمان توسط رادیولوژیست است. نقش بعدى هدایت تشخیص به سمت درست است که معمولاً با پیشنهادات در گزارش منعکس مى شود.
۴- نکته مهم بعدى این است که رادیولوژیست متخصصى است که بیمار به وى ارجاع مى شود و به طور اولیه بیمار پذیرش نمى کند و بیمار پس از انجام مودالیته تصویربردارى تشخیصى به کلینیسین خود مراجعه مجدد مى کند. این موضوع منافع بسیارى براى بیمار دارد اول اینکه بیمار مطمئن است تصویربردار یعنى رادیولوژیست در تعیین مودالیته نقش نداشته و چون توسط شخص سومى لزوم تصویربردارى تعیین شده قطعاً به دلیل منافع شخصى رادیولوژیست مودالیته را تجویز نکرده دوم اینکه اکثراً ادامه درمان نیاز به مونیتورینگ تصویربردارى دارد لذا نتیجه درمان نیز توسط شخصى به جز کلینیسین مربوطه به بیمار اطلاع داده مى شود و لذا بیمار از کیفیت روند درمان توسط شخصى که در امر درمان ذینفع نیست یعنى رادیولوژیست، مطلع مى شود.
۵- مسأله مهم دیگر موضوع وسعت اطلاعاتى است که باید یک رادیولوژیست بداند. یک رادیولوژیست باید از تمام بیماریهاى فیلدهاى مختلف پزشکى از پوست گرفته تا جراحى و ارتوپدى و انکولوژى و اطفال و ….. اطلاع به روز داشته باشد. یک رادیولوژیست مرتباً باید علاوه بر کتب مرجع رشته خود به متون کتب سایر رشته ها مراجعه و مطالعه داشته باشد تا بتواند نیاز سایر رشته ها را مرتفع کند.
پس از این مقدمه مى رسیم به موضوع اصلى:
مودالیته به این پیچیدگى به غلط در اذهان همکاران پزشک ساده و راحت جا افتاده که دلیل این دیدگاه غلط را در بند یک توضیح دادم. همیشه قرار نیست با سونوگرافى سیست ساده تخمدان تشخیص داده شود و تشخیص همین مقوله هم کار راحتى نیست. مثال ساده اى میزنم: اگر سایز سیست بسیار بزرگ باشد همکار رادیولوژیست به راحتى آن را از مثانه پر با توجه به تجربه اش تشخیص مى دهد چون ساختار اناتومیک مثانه را به صورت مخاط اکوژن و لایه عضلانى هایپواکو و سروز اکوژن مى شناسد ولى همکار غیر رادیولوژیست قادر به این افتراق نیست چنان که در گزارش یکى از همکاران غیر رادیولوژیست مشاهده کردیم که مثانه را باسیست تخمدان اشتباه گرفته بود و گزارش کرده بود.
باز هم تأکید مى کنم سونوگرافى اصلاً مودالیته راحتى نیست و باید روى این تصور غلط عمومى در جامعه پزشکى کار بشود. براى بررسى صحت این مدعا به یکى از اساتید بزرگ رادیولوژى کشور رجوع کرده و نظرش را در این مورد جویا شوید.
موضوع دستگاه نیز براى همکاران سایر رشته ها جنبه حیاتى مشابه رادیولوژیست ندارد و اگر هم دستگاه گران خریدارى شود کار کردن بهینه با آن علاوه بر نیاز به تبحر در استفاده از آپشن هاى دستگاه نیاز به دانش در مورد فیزیک صوت جهت اپتیمالیزه کردن کیفیت تصاویر دارد که قطعاً در همکاران سایر رشته ها وجود ندارد چرا که مدت زیادى از زمان رزیدنتى رادیولوژى مصروف آموختن فیزیک صوت ، اشعه ایکس و ام آر آى مى شود که اتفاقاً فیزیک صوت یکى از پیچیده ترین آنهاست.
موضوع دوم در مورد دستگاه منافع مادى مترتب از آن براى شرکتهاى سازنده و نمایندگیهاى وارد کننده آنهاست. نکته اینجاست که هرجا حرف از اقتصاد و سود مادى است یکى از اولین تبعات آن فساد است که این فساد مى تواند با لابى شرکتها حتى به مراجع قانون گذارى و سیاست گذارى و تصمیم گیرى نیز وارد شود. نکته دیگر لزوم وارد کردن دستگاه از خارج کشور است که سودهاى کلان واردات راپیش مى کسد. طبعاً هدف شرکت سازنده و نمایندگى وارد کننده، فروش بیشتر است لذا باید وجدان انسان نسبت به هر اقدامى که بازار فروش کاذب براى این محصولات ایجاد کند هوشیار باشد.
موضوع بعد تشخیص درست است که توسط رادیولوژیست که متخصص تصویربردارى پزشکى و آشنا با سایر مودالیته هاى تصویربردارى و آناتومىCross sectional است با احتمال بسیار بیشتر از همکاران سایر رشته ها قابل حصول است. در دنیاى امروز هیچ عقل سلیم، تأکید مى کنم “سلیم” نمى پذیرد که حیطه هاى علمى تخصصى متداخل و در هم شوند که اگر چنین بود و لزوم وجود رشته جداگانه رادیولوژى مورد شک باشد بلافاصله بساط آن برچیده و در سایر رشته ها ادغام مى گردد. پس لزوم وجود رشته تخصصى رادیولوژى و زیر شاخه تخصصى سونوگرافى و متخصص آن یک حقیقت علمى و انکاناپذیر است و نمى توان با غوغا سالارى و هجو و فریب افکار عمومى و انگشت کذاشتن روى حساسیتهاى دینى و اعتقادى و سیاسى مردم و مسئولین آن را نادیده گرفت.
در نهایت نقش ناظر بى طرف رادیولوژیست در فرآیند درمان به نظر این حقیر نقطه عطف و مقدس ترین جنبه کار رادیولوژیست است که متضمن سلامت درمان بوده و حافظ حقوق بیمار است که رسالت اصلى هر پزشکى است.
بخشنامه اخیر وزارتخانه در قالب نکات فوق به چند نکته منتهى مى شود که بنده به صورت سؤال مطرح مى کنم
١- چه اصرارى به دادن مجوز انجام یکى از سخت ترین مدالیته هاى تصویربردارى به سایر رشته هاى تخصصى و فوق تخصصى است؟ ضامن صحت انجام آن چیست؟
منبع علمى مهارت حساسى مثل سونوگرافى به خصوص مباحث تخصصى فیزیک و استفاده بهینه از امکانات دستگاه در سایر رشته ها چیست؟ صرف انجام چند مورد سونو تحت نظارت استادى که خود وى نیز اشراف کامل به مباحث تخصصى مذکور ندارد؟
٢- چه اصرارى به ایجاد بازار وسیع داخلى براى دستگاههاى سونوگرافى و خروج ارز کشور وجود دارد و منافع این اقدام به جیب چه کسانى مى رود؟
٣- موضوع ارجاع بیمار از پزشک معالج به خودش و تعیین لزوم انجام سونوگرافى چگونه قابل بررسى و ارزیابى است؟
۴- کنترل و نظارت بر صحت درمان بیمار توسط پزشک معالج چگونه قابل ارزیابى است؟ ناظر بى طرف در پروسه درمان در موارد انجام سونو توسط پزشک معالج کیست؟
نظارت بر تعرفه هاى مأخوذه از بیمار توسط کلینیسین چگونه انجام خواهد شد؟
اگر وزارتخانه براى سؤالات و موضوعات مطروحه در فوق جواب و راهکار مناسب و علمى و عملى ارائه کند جامعه رادیولوژى نه تنها مخالف موضوع بخشنامه نیست بلکه از آن استقبال نیز مى کند.
پاسخ بدهید
2 نظر برای مطلب "دو کلام حرف حساب رادیولوژیستها"
اگر اجازه سونوگرافی به تخصص های دیگر داده شود دو سال دیگر شاهد مقاله ای در مورد آمار شگفت انگیز سونوگرافی هم خواهید بود که اینبار علتش پیچیده هم نیست
تنها وسیله درآمد رادیولوؤیست ها سونوگرافی است.رادیولوژی مثل رشته های دیگر نیست که طبابت و نسخه نویسی یا جراحی کنند.اجازه دخالت بین رشته ای به نظرم محترمانه یعنی حذف رادیولوژی.چیزی که در هیچ جا و در هیچ تاریخی از زمان تاسیس این رشته رخ نداده است.ولی با تصمیمات این چنینی متاسفانه!در این جا شاهدش هستیم.