انجام سونوگرافی زنان توسط رادیولوژیست‌ها اصلاً امکان‌پذیر نیست/ لزوم تعیین تعرفه سونوگرافی برای متخصصان زنان

به گزارش صدای پزشکان به نقل از سپید، دکتر اعظم السادات موسوی، رئیس انجمن متخصصان زنان ایران، سونوگرافی را جزء جدا‌نشدنی طب مامایی امروز می‌داند و براین باور است که این ابزار تشخیصی از ابتدای پیدایش هم از تخصص زنان و مامایی منشعب شده است. او انجام سونوگرافی بدون دریافت وجه را توقعی غیرمنطقی و از نظر پزشکی اشتباه می‌داند.

مدتی است که انجام سونوگرافی از سوی متخصصان زنان و صدور مجوز به پریناتولوژیست‌ها، تنش‌های بین رشته‌ای را بیشتر کرده است. براساس آخرین مصوبه، متخصصان زنان نمی‌توانند در قبال انجام سونوگرافی وجه دریافت کنند و گزارش بنویسند. آیا شما با این محدودیت‌ها موافقید؟

چالش‌های بین‌رشته‌ای همیشه وجود داشته است. اولین بار سونوگرافی در رشته متخصصان زنان تدریس و ایجاد شد و اولین متخصصان سونوگرافی، از میان متخصصان زنان بودند. دلیلش هم این است که قرار گرفتن جنین در مایع آمنیوتیک بهترین وضعیتی است که با کمک آن می‌توان شرایط جنین را بررسی کرد. کشورهای غربی هم این چالش‌ها را در گذشته داشتند اما آن را حل کردند. ازجمله قوانینی که قبل از تحولات اخیر تغییر کردند، این بود که در کوریکولوم آموزشی دستیاری زنان، آموزش سونوگرافی اجباری شد. بنابراین چندین سال است علاوه براینکه دستیاران در بخش خود انجام سونوگرافی را آموزش می‌بینند، امتحان نظری و عملی در مورد سونوگرافی برگزار می‌شود. همان‌طور که شما هم اشاره کردید آخرین مصوبه در این مورد از دومنظر دست متخصصان زنان را می‌بندد اما به نظر من این مصوبه، بدون کارشناسی صحیح تدوین شده بود. چون هر پروسیجر درمانی برای بیمار نیاز به مستندسازی دارد و پزشک حق ندارد حتی درجه تب بیمار را هم مستند نکند. بنابراین گزارش کردن، وظیفه پزشک است.اگر سونوگرافی گزارش شود بیمار علاوه براینکه تحت درمان قرار گرفته، هیچ گزارشی در دست نداشت و این باعث می‌شد که متخصصان زنان مجبور شوند سونوگرافی را چندین بار تکرار کنند. وزارت بهداشت هم در بررسی‌های کارشناسی خود به این نتیجه رسید که یکی از الزامات کار پزشکی مستند کردن آن است. بنابراین فقط موضوع دریافت وجه می‌ماند. اینکه بگوییم هر اقدام یا خدمت درمانی بدون دریافت وجه یا مجانی انجام شود، منطقی نیست. چون قانون این موضوع را خالی گذاشت، تخلفات زیاد شد و هرکس طبق نظر خود وجهی را بابت سونوگرافی دریافت کرد.

البته قانون دراین مورد سکوت نکرده بود، بلکه گفته بود که متخصصان زنان حق دریافت وجه بابت سونوگرافی ندارند.

خب بعد از گذشت مدتی به ما گفتند می‌توانید به اندازه یک ویزیت، مبلغی بابت سونوگرافی دریافت کنید.

 این موضوع را مکتوب کردند؟
مکتوب نکردند اما سازمان نظام پزشکی به من به عنوان رئیس انجمن گفت که می‌توانید مبلغی را به عنوان اضافه بر ویزیت برای انجام سونوگرافی دریافت کنید.

ما بعضا با مطب‌ها و متخصصانی مواجه هستیم که بابت هر سونوگرافی مبلغ ۴۰۰ هزار تومان و حتی بیشتر دریافت می‌کنند.
این مبلغ را متخصصان زنان دریافت نمی‌کنند بلکه پریناتولوژیست‌هایی هستند که یک ساعت سونوگرافی انجام می‌دهند. بیمارانی که جنین تاخیر در رشد دارد و باید عروق قلب، مغز و بند ناف جنین را مورد بررسی قرار داد که دقت بسیار بالایی را می‌طلبد و مسئولیت زیادی به دنبال دارد. بنابراین متخصصان زنان عمومی چنین مبلغی دریافت نمی‌کنند. شاید حداکثربه جای ۴۰ هزار تومان، ۸۰ هزارتومان دریافت کنند.

موضوع مهم، همان خود ارجاعی است. بیماری که به متخصصان رادیولوژی مراجعه می‌کند، باید از سوی یک پزشک دیگر ارجاع داده شود اما بیمارانی که به متخصصان زنان مراجعه می‌کنند اگر از سوی خود این متخصصان سونوگرافی شوند، ممکن است بارها خود ارجاعی رخ دهد شما چطور فکر می‌کنید؟

  من فکر می‌کنم از خودارجاعی برداشت درستی نمی‌شود.

ما می‌دانیم که ارجاع ما به برخی اقدامات، مثل سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی بیش از حد زیاد است و این‌ها نتیجه خودارجاعی‌هایی است که در سیستم ما به اشتباه اتفاق می‌افتد. اینکه یک زن باردار، در طول بارداری ۱۲ بار سونوگرافی شود، طبیعی است؟

طب مامایی امروز بدون سونوگرافی قابل اعمال نیست و نمی‌توان مثل ۵۰ سال پیش با یک گوشی وضعیت جنین را بررسی کرد. امروز لازم است که وضعیت عروقی و مایع جنین را ببینیم. متخصص زنان که با اصول فیزیولوژی کار می‌کند، خیلی بهتر می‌تواند این وضعیت را بررسی کند چون با اندازه‌های صرف کار نمی‌کند. بنابراین سونوگرافی با رشته زنان عجین شده است. این هم مثل اکوکاردیوگرافی می‌ماند که از سوی متخصص قلب انجام می‌شود. چرا متخصص رادیولوژی اکوکاردیوگرافی نمی‌کند؟ به این دلیل که این متخصص قلب است که آناتومی قلب را می‌شناسد. خیلی دیر است برای اینکه بگوییم سونوگرافی را از حیطه خدمات تشخیصی که متخصصان زنان هم می‌توانند از آن استفاده کنند، بگیریم. بنابراین اگر وزارت بهداشت به دو مسئله ورود کند، مشکلات زیادی حل می‌شود. یکی اینکه زمانی که یک پزشک گزارش نویسی انجام می‌دهد باید مسئولیت آن را هم بپذیرد و اینکه برای سونوگرافی که از سوی زنان انجام می‌شود، تعرفه تعیین شود. مشکل ما این است که با اتفاقاتی که در جامعه رخ می‌دهد، برخورد منطقی نمی‌کنیم.

یعنی نمی‌توان این خدمت تشخیصی را به این شکل که سونوگرافی را به رادیولوژیست ارجاع داد، انجام دهیم؟

اصلا امکان پذیر نیست. در تمام مراکز بهداشتی درمانی کشورهایی مثل ترکیه، چین و … هم سونوگرافی به همین شکل انجام می‌شود. زمانی که بیمار به یک مرکز زنان مراجعه می‌کنند، سونوگرافی هم برایش انجام می‌شود. چون برای او بسیار سخت است به چند مرکز مراجعه کند. از سوی دیگر خیلی از زنان باردار در ساعات شب دچار مشکل می‌شوند که در این زمان متخصص رادیولوژی وجود ندارد. از سوی دیگر دستیاران زنان به خوبی آموزش سونوگرافی می‌بینند و آن‌ها دوره‌های بازآموزی هم می‌بینید. یک کمیته کشوری نیز برای این منظور تشکیل شده که وظیفه آموزش مداوم متخصصان زنان را به عهده دارند.

گفته شده دوره‌هایی وجود دارد که طی سه روز به متخصصان زنان آموزش سو‌نوگرافی می‌دهند. برخی می‌گویند شرکت‌های تجهیزات پزشکی این دوره‌ها را برگزار می‌کنند. دوره‌هایی که شما می‌گویید چه مدت طول می‌کشد؟

  مدت زمان دوره‌های بازآموزی سونوگرافی دو ماه است و از سوی متخصصان زنانی ارائه می‌شود که در دانشگاه دوره آموزش سونوگرافی را گذرانده‌اند. هنوز افرادی که آموزش سونوگرافی ندیده‌اند، وارد این حوزه نشده‌اند. هیچ شرکتی حق برگزاری دوره بازبازآموزی ندارند و نه تنها امتیازبازآموزی به این دوره‌ها داده نمی‌شود، بلکه مدرک آنها هم معتبر نیست. حتی انجمن متخصصان زنان هم مجوز برگزاری دوره بازآموزی ندارد و این تنها دانشگاه‌ها هستند که باید این دوره‌ها را برگزار کنند. وجهی که دریافت می‌شود هم براساس مصوبات و قانونی است اما من از آن اطلاع دقیقی ندارم.

راه‌حل نهایی پیشنهادی شما برای این موضوع چیست؟
زمانی که من با رئیس انجمن رادیولوژی صحبت می‌کردم ایشان هم هماهنگ با اساتید دانشگاه تهران، معتقد بودند که متخصصان زنان باید سونوگرافی انجام دهند. بنابراین سوالی که پیش می‌آید این است که آیا بحث فقط بر سر پول و درآمدی است که از این کار عاید برخی پزشکان می‌شود؟ وزارت بهداشت موظف است که برای سونوگرافی هم تعرفه‌ای تعیین کند و نظارت خود را افزایش دهد تا دستگاه‌های مورد استفاده استاندارد و میزان تجویز هم به اندازه و منطقی باشد.