نظرات نویسندگان مهمان لزوما بازتاب دهنده نگاه صدای پزشکان نیست
ساعات کاری دستیاران در بیمارستان معمولا حداقل حدود ۸۰ ساعت در هفته و دو برابر ساعات کاری اکثر مشاغل دیگر است. دستیاران علاوه بر ساعات کاری که در بیمارستان می‌گذرانند (که هم کار و هم آموزش به حساب می‌‌آید)، باید ساعاتی را هم در خارج از این وقت کاری به مطالعه و فراگیری مطالب درسی و همچنین در سال‌های بالاتر به تحقیق و تهیه پایان نامه اختصاص دهند.
اگر چه در مورد ساعات و شرایط کاری دستیاران می‌توان به موارد زیادی، از تعداد ساعات کشیک پشت سرهم و روزهای کشیک پشت سرهم گرفته تا داشتن یا نداشتن یک روز تعطیل در هفته، و خیلی موارد دیگر پرداخت، در این مطلب نویسنده تنها به موضوع مرخصی استحقاقی دستیاران پرداخته است. شاید لازم به ذکر نباشد که مرخصی و فراغت موقت از تحصیل علاوه بر کمک به پیشگیری یا کاهش burnout دستیاران میتواند زمانی را برای اندیشیدن و برنامه‌ریزی در مورد نیاز‌های تحصیلی و شغلی کوتاه مدت و بلند مدت و همچنین رسیدگی به کارهای تحصیلی، فرا‌تحصیلی و علمی‌ِ مرتبط با رشته دستیاری فراهم کند.
در همه مشاغل (که معمولا ساعات کاری بسیار کمتری دارند)، افراد بنا بر قانون کار از یک ماه مرخصی استحقاقی در طول سال برخوردارند.
دستیاران کشور‌های مختلف نیز معمولا از یک ماه مرخصی در طول سال برخوردار هستند. البته ممکن است این مرخصی به صورت یک ماه پشت سر هم، یا دو تا دو هفته، و یا حتا ۲ روز و نیم در ماه برای برخی رشته‌های جراحی باشد.
به نظر می‌رسد قانون نسبتا مشابهی در زمینه مرخصی استحقاقی دستیاران در ایران وجود داشته باشد. برای مثال به نقل از وب سایت دانشگاه علوم پزشکی تهران دستیاران میتوانند به ازائ هر ماه دو و نیم روز و هر سال تحصیلی جمعاً به مدت یک ماه از مرخصی استحقاقی استفاده نمایند. [۱]
اما آنچه در واقعیت اتفاق می‌افتد معمولا با آنچه ذکر شد بسیار متفاوت است. عملا در اکثر موارد، تنها هنگامی که دستیاران میتوانند به مرخصی بروند در هنگام تعطیلات دو هفته ای نوروز است، که آن هم با هماهنگی بین دستیاران معمولا به ۳ تا ۵ قسمت تقسیم میشود تا هر کدام از دستیاران یک پنجم تا یک سوم این دو هفته را به صورت ۲۴ ساعته در بیمارستان باشند تا در بقیه روزها که کشیک نیستند بتوانند به تعطیلات بروند.
به نظر نویسنده، در صورت موافقت اساتید بخش ها، به راحتی امکان برنامه‌ریزی برای یک ماه مرخصی در سال برای همه دستیاران وجود دارد. برای این کار می‌توان از کشورها یا بیمارستان‌هایی که این شیوه را اجرا میکنند الگو گرفت. برای مثال فرض کنیم روتیشن‌های دستیاران در بیمارستانی یک ماهه است. اگر در ابتدای هر سال از دستیاران نظرسنجی شود که اولویت‌هایشان برای مرخصی به ترتیب چه ماه‌هایی از سال است، می‌توان از ابتدا برنامه‌ریزی کرد که در هر روتیشن چه تعداد دستیار مشغول به کار باشند و چه تعداد به مرخصی بروند، و ماه های مرخصی افراد در طول سال پخش باشد. در این صورت ماه فروردین و در نتیجه دو هفتهٔ نوروز هم میتواند مانند ماه‌های دیگر سال اداره شود، به این صورت که اکثر دستیاران در بیمارستان باشند، تعدادی به مرخصی بروند، و به جای کشیک‌های ۲۴ ساعته و پشت سرهم بخش‌ها مانند روزهای عادی اداره شوند. این تغییرات باعث میشود که:
۱) همه دستیاران به جای این که فقط ۱۲-۱۰ روز در سال و تقریبا همه با هم و فقط در طول تعطیلات نوروز تعطیل باشند، هر کدام یک ماه در سال به مرخصی بروند.
۲) ماه فروردین مانند ماه‌های دیگر سال باشد و روزهای هفته در دو هفته اول آن مانند دو هفته دوم و ماه‌های دیگر اداره شوند. در نتیجه کشیک‌های ۲۴ ساعته ی پشت سرهم وجود نخواهد داشت. همچنین چون در دو هفته اول راند‌های طولانی تر اساتید که معمولا در حضور دانشجویان (استاژر‌ها و اینترن ها) انجام میشود و همچنین راند‌های هفتگی و morning report وجود نداشته یا کاهش خواهد داشت، حتا ممکن است به دستیاران اجازهٔ کار در آرامش بیشتر و با وقت بازتر بدهد. و حتا قابل تصور است که فروردین لزوما اولویت مرخصی برای همه دستیاران نباشد.
۳) این تغییر به طور خاص به نفع بیماران مراجعه کننده به بیمارستان‌ها و بستری در بخش‌ها در طول تعطیلات نوروز هم هست، زیرا رسیدگی به روند تشخیصی و درمانی‌شان در طول روزهای عید هر روز از پزشکی به پزشک دیگر منتقل نمی‌شود، و قابل تصور است که این continuity of care باعث رضایتمندی بیشتر بیماران و همچنین کاهش زمان تشخیص یا درمان در طول عید و همچنین کاهش خطای پزشکی نسبت به قبل شود.
به نظر نویسنده بعید است اعمال این تغییرات در دیدگاه بعضی اساتید باعث این تصور شود که اگر دستیاری به جای عید در ماه‌های دیگر به مرخصی برود به علت عدم حضور اساتید در بخش در طول دو هفته عید از آموزش کمتری برخوردار خواهد شد، زیرا در صورت اهمیت بعضی موارد آموزشی اساتید on-call میتوانند راند‌های آموزشی خود را برگزار کنند.
اجرای پایلوت این طرح یا مشابه آن برای یک سال علاوه بر اینکه میتواند نشان دهد که این کار کاملا انجام پذیر است، میتواند اسباب سنجش مزیت‌ها و اشکالات آن، سنجش میزان رضایت دستیاران، بیماران، و اساتید، و همچنین بررسی بهبود یا افت کیفیت خدمات ارائه شده به بیماران را نیز فراهم کند.
خوشحال میشوم بازخورد‌های شما را در این زمینه بدانم.
پاسخ بدهید
اولین نفری باشید که نظر می دهید