بیانیه دانشجویان پزشکی سراسر کشور در مورد مشکلات آموزشی، تغییرات آزمون دستیاری و پذیرش دانشجو در پردیس های خودگردان

قَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْط...ِ(حدید/۲۵)
ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم و با آنها کتاب(آسمانی) و میزان(شناسایی حق و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند.

وزیر محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ جناب آقای دکتر قاضی زاده هاشمی
معاون محترم آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ جناب آقای دکتر لاریجانی

با سلام و تحیات
سلامت در جهان معاصر جزو مهمترین شرح وظایف دولت هاست. اگر هر وظیفه ای از دوش دولت ها به بخش خصوصی واگذار شود، سلامت همچنان مهمترین کار ویژه ی دولت ها باقی خواهد ماند. از همین رو، جهت گیریهای کلان برنامه سلامت از مهمترین شعار های دولتمردان در کارزارهای انتخاباتی در سراسر جهان است. ابلاغ سیاست‌های کلی نظام سلامت از سوی مقام معظم رهبری و توجه ویژه و بی سابقه ی دولت یازدهم به امر خطیر سلامت، از همان ابتدای روی کار آمدن، همگان را به احیای جایگاه فراموش شده ی دولت در سلامت کشور امیدوارکرده است. طرح تحول سلامت گام مناسبی در جهت دسترسی همه ی اقشار جامعه به خدمات درمانی، حل مشکلات حوزه ی آشفته ی دارو، بی‌نیازکردن بیماران بستری از مراجعه به خارج از بیمارستانها جهت بهره مندی از خدمات درمانی و همچنن اصلاح تعرفه های پزشکی – این مشکل ریشه ای که بسیاری از رشته های مادر را در آستانه اضمحلال قرارداده بود - برداشته است. گام هایی که برداشتن آنها به انصاف، حاصل سیاستگذاری کلان، برنامه ریزی و مدیریت صحیح وزارت بهداشت و حمایت ارزنده ی دولت یازدهم است. البته روشن است که این دستاوردها بدون به کارگیری نخبگان حوزه های مربوطه در وزارت بهداشت میسر نمی شد.
ما - دانشجویان پزشکی دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور – امروز به این دلیل با وزیر محترم بهداشت و معاون محترم آموزشی ایشان سخن می‌گوییم که ایمان داریم که گوش شنوایی برای دغدغه های قدیمی و نگرانیهای امروز ما خواهد بود. دغدغه هایی که امروز به شدت برای ما آزار‌دهنده‌اند. فراموش‌شدن امر‌ آموزش در بیمارستانهای دولتی، به کارگیری کارورزان و دستیاران به عنوان نیروی کار ارزان قیمت، تحولات یکباره قوانین پذیرش دستیاری و همچنین پذیرش غیرقانونی دانشجو در پردیسهای خودگردان مسائلی هستند که توجه فوری مسئولان امر را می طلبند. که اگر این توجه در زمان مقتضی صورت نگیرد، عواقب جبران ناپذیر آن برای همه آشکار است.

یک - چالش های طرح تحول سلامت در حوزه آموزش پزشکی :
بی شک جداسازی حوزه آموزش پزشکی از وزارت علوم و واگذاری این حوزه به وزارت بهداشت، با چالشی بزرگ به نام"تداخل امور آموزشی و درمانی"همراه بوده است. در حالیکه در دوران تولیت وزارت علوم، امور آموزشی با حوزه درمانی به مساوات یکدیگر پیش می‌رفتند و استقلال امور آموزشی در دستان وزارت علوم به عنوان متولی امر آموزش عالی قرار داشت، بعد از واگذاری این حوزه به وزارت بهداشت، سنگینی کفه ترازو از سمت آموزش دور شد، به طوریکه شاهد بودیم با تصویب آیین نامه های شرح وظایف نامتعارف، انجام کلیه اموردرمانی بر ساختار آموزشی تحمیل شد. دانشکده های پزشکی که مجری حمایتی دانشجویان در برابر وظایف درمانی بودند به دلیل بلعیده شدن در سیستم وزارت بهداشت نه تنها از حمایت دانشجویان ناتوان بودند، که به تدریج خدمت گرفتن دانشجویان تحت سلطه بیمارستانها را در دستور کار قرار دادند.
به اذعان مسئولان وزارت بهداشت شروع طرح تحول نظام سلامت، با افزایش مراجعه به بیمارستانهای دولتی همراه بوده است. این افزایش مراجعه با افزایش فشار بر سیستم سلامتی که قبل از شروع طرح نیز با مشکل کمبود امکانات و پرسنل روبرو بوده، منجر به فراموشی کامل امر خطیر آموزش شده است. چرا که به درستی در انتخاب میان درمان و آموزش، مسلم است که درمان پیروز است و آموزش گوشه نشین. میزان مراجعه بیش از‌حد، نه تنها فرصت آموزش را از بین برده‌است بلکه با نارضایتی مراجعان، محیطی به شدت مغشوش را بوجود آورده است که درمان بیماران را نیز تحت تاثیر قرار‌داده‌است. مراجعه کنندگانی که به هر‌واسطه و‌دلیلی، گویی همه مشکلات عدیده، لاینحل و بزرگ نظام سلامت را از جانب پزشکانی چون ما می پندارند که خط مقدم مواجهه با بیماران در بیمارستان‌ها هستیم. پزشکانی که خود باید آموزش گیرنده باشند و درعین حال خدماتی باکیفیت را به بیماران ارایه کنند. همه اینها، تحمل مشکلات آموزشی – معیشتی را چندین برابر مشکل‌تر کرده است.
در کنار این مشکلات؛ مشکلات قدیمی نظام آموزشی اعم از: آموزش گرفتن همزمان دانشجویان فوق تخصصی، تخصصی و عمومی در یک جا بدون هیچ‌گونه برنامه ی مشخصی عملا آموزش‌گیری دانشجویان رده پایین‌تر را مختل کرده است. تصمیم گیری بالینی برای بیماران برعهده‌ی دانشجویان تخصصی و فوق‌تخصصی بوده و دانشجویان پزشکی عمومی، اموری غیر‌آموزشی، و‌از آن ناگوارتر، غیردرمانی را انجام می دهند. دانشجویان دوره عمومی که باید در درمانگاه‌ها و مراکز بهداشتی‌درمانی به ارائه خدمت بپردازند، نه تنها هیچ‌گاه در این محل‌ها آموزش نمی‌بینند که بیمارستان‌های سطح ۳ و ارجاعی، محل به اصطلاح آموزش آنهاست. از چنین سیستم آموزشی که هدف گذاری مشخص و برنامه‌ی مدونی ندارد، انتظار خروجی مناسب داشتن بی‌جاست. مشکلات جدید تحمیل شده بر یک نظام آموزشی کهنه و پر از نقص، کار را به‌جایی رسانده است که ادامه اش ممکن نیست. دیگر مدتهاست که صبح برای آموزش به بخش‌هایمان نمی رویم. برای انجام کارهای می‌رویم که برای گرفتن مدرک پزشکی بواسطه قانون موظف به انجام آنها هستیم. نه انگیزه‌ای برای یادگیری داریم، نه شوقی برای آوردن پرونده ها، نوشتن برگه های متعدد، گذاشتن سوند، لوله‌ی معده و هزاران کار دیگر که از انجام آنها مدتهاست از لحاظ آموزش بی نیاز شده ایم اما به حکم قانون موظف به انجام آنها هستیم.
از سوی دیگر، دریافت حقوق ۴۰۰ هزار‌تومانی - کمتر از نیمی از حقوق پایه کارگران در کشور- با بیش از ۳۰۰ ساعت کار به جای آموزش در ماه، که برای فرار از قوانین کشور به عنوان کمک هزینه شناخته می شود، ما را تبدیل به ارزان ترین نیروی کار در کشور کرده‌است. چنین امری با قوانین صریح قانون اساسی در تضاد است: « اصل ۴۳ ام قانون اساسی: بند ۳ - تنظیم برنامه اقتصادی کشور به صورتی که شکل و محتوا و ساعات کار چنان باشد که هر فرد علاوه بر تلاش شغلی ، فرصت و توان کافی برای خودسازی معنوی ، سیاسی و اجتماعی و شرکت فعال در رهبری کشور و افزایش مهارت و ابتکار داشته باشد. ۴ - رعایت آزادی انتخاب شغل و عدم اجبار افراد به کاری معین و جلوگیری از بهره کشی از کار دیگری .» همه ی اینها در حالیست که هر روز از گوشه و کنار خبر درآمدهای میلیاردی پزشکان تیتر یک رسانه هاست، رسانه هایی که عمدا یا سهوا از واقعیات نظام درمان که مدتهاست آموزش رابلعیده و درحال استثمار آموزش گیرندگانی چون ماست، خالی اند .
اجرای طرح تحول سلامت بار دیگر این موضوع را یادآور می شود که اصلاح و تببین خطوط حوزه آموزشی و درمانی امری حیاتی و اجتناب ناپذیر است. اگر دانشجویان برای آموزش در بیمارستان حاضر می‌شوند، مسلما باید در قالب یک آیین‌نامه مشخص از انجام وظایف غیر‌آموزشی معاف شوند. اما اگر قرار است به عنوان عضوی از تیم درمانی بخش مهمی از بار سیستم سلامت را بر عهده گیرند، داشتن مزایا متناسب با میزان کاری که انجام می‌دهند حق مسلم آنهاست که اگر چنین نباشد این امر به عنوان بهره‌کشی واضح و غیر قابل انکار تلقی خواهد شد. ما خواستار پایان فوری این برخورد دوگانه هستیم.
پیشنهادات :
یک : تالیف و تصویب آیین نامه شرح وظایف کاروزان براساس استانداردهای آموزشی
دو - مشخص کردن مرز میان امور درمانی و آموزشی در آیین نامه و همچنین ابلاغ آن به بیمارستانهای آموزشی درمانی
سه : بازنگری در قوانین پرداخت کمک هزینه به کارورزان و متناسب کردن آن با دیگر اقشار و متناسب با ساعات کار در بیمارستان

دو- تحولات شتاب زده در آیین نامه آزمون پیش کارورزی و پذیرش دستیاری:
درحالی که وزارت محترم بهداشت دولت پیشین، با طرح‌های تحولی یکباره، ضربات سهمگینی بر پیکره سیستم بهداشتی درمانی کشور وارد کرد، بار دیگر تحولات شتاب آلود نگرانی دانشجویان پزشکی را برانگیخته است. امروز شاهد آن هستیم که وزارت آموزش و پرورش و سازمان سنجش آموزش کشور با گذشت چند سال از شروع طرح حذف کنکور سراسری هنوز هم در مراحل طراحی اصولی و عادلانه و اجرای استاندارد آزمون‌ها و محاسبه معدل قراردارند؛ در این شرایط، وزارت بهداشت که چندین پله از حیث آموزشی در مراتبی تخصصی‌تر و حیاتی‌تر از وزارت آموزش و پرورش قرار دارد در تصمیماتی عجولانه، اقدام به تغییرات یکباره قوانین آزمون پذیرش دستیاری کرده‌است. با‌وجود نیاز مبرم به تحول قوانین مربوط به پذیرش دستیاری، تحولات یکباره این آزمون علاوه بر ترویج بی‌عدالتی در حوزه آموزش، واکنشی جز ایجاد التهاب و تشویش اذهان دانشجویان نخواهد داشت. اعلام ناگهانی تاثیر نمره پیش کاروزی و معدل دوره عمومی برای دانشجویانی که این موارد را پشت سرگذاشته‌اند، عادلانه به نظر نمی‌رسد. همچنین تغییر شیوه برگزاری آزمون پیش کارورزی از کشوری به قطبی در تناقض آشکار با مصوبات اخیر است. معدل عمومی دانشجویان پزشکی نیز براساس هر بیمارستان متفاوت است و حتی با تراز‌کردن معدل دانشگاه‌ها با یکدیگر، مقایسه آن به‌دلایل متعدد و واضحی، ناممکن است. زمزمه‌های اخیر در مورد محدودیت برای استعدادهای درخشان در ادامه ی تحصیل در مقاطع بالاتر (استریتی) با ایجاد فاصله یک‌ساله تا آزمون دستیاری، نیز تحول یک‌باره دیگری است که بسیاری از دانشجویان پزشکی را سردرگم ومضطرب کرده‌است. نگرانی از این تغییرات نه تنها باعث ایجاد اضطراب در دانشجویان و اختلال در فرآیند آموزش و یادگیری آنها در حساس‌ترین سال‌های آموزشی آنها شده بلکه باعث بر‌هم‌زدن برنامه‌ ریزی‌های طولانی‌مدت آنها به منظور ادامه تحصیل می شود.
پیشنهادات :
یک - بررسی جامع و کارشناسانه برنامه تحول در پذیرش آزمون دستیاری
دو - برگزاری آزمون‌های دروسی که قصد تاثیر نمره ی انها در امتحان دستیاری وجود دارد به صورت کشوری؛
سه - برگزاری آزمون پیش کاروزی به شیوه هماهنگ کشوری
چهار - اجرای قوانین پذیرش دستیاری با ایجاد ساختارهای لازم از ورودی های جدید

سه - پذیرش دانشجو در پردیس های خودگردان:
تبدیل پردیس‌های بین الملل دیروز به پردیس‌های خودگردان امروز از نگرانی‌های جدی دیگر است. پردیس های خود گردان با نقص آشکار عدالت آموزشی و همچنین اسناد‌ بالادستی از مهر ۹۳ اقدام به پذیرش دانشجو کرده اند. در‌ابتدای این نامه از اهمیت سلامت گفتیم. حال باید از اهمیت آموزش بگوییم. آموزشی که در کنار سلامت از‌ وظایفی است که هیچ دولتی حق ندارد آن را به بهانه های مختلف به حال خود رها کند. تکلیف آموزش پزشکی که بیش‌از‌پیش مشخص است. متاسفانه مسیر پذیرش دانشجو در کشور ما سمت‌و‌سوی به شدت نگران کننده‌ای گرفته‌است. دور زدن آزمون های مرسوم با پول، بدون ایجاد بسترهای نظارتی در طول تحصیل و هنگام فارغ التحصیلی، تضمین کیفیت پزشکان آینده را مورد تردید جدی قرار داده است.
پذیرش دانشجو در پردیس‌های خودگردان امریست که واضحا با سیاست‌های کلی علم و فناوری (نظام آموزش عالی، تحقیقات و فناوری) ابلاغ شده توسط مقام معظم رهبری منافات دارد: « بند ۶-۲- توزیع عادلانه فرصت‌ها و امکانات تحصیل و تحقیق در آموزش عالی در سراسر کشور.» علاوه بر این تناقض آشکار، نقض مکرر قانون پنجم توسعه کشور در آیین نامه‌ی ابلاغی پردیس‌های خودگردان مصوب دویست و سی وپنجمین جلسه شورای گسترش دانشگاههای علوم پزشکی در تاریخ ۲۰/۰۳/۹۳، خود دلیل دیگری است که اصلاح فوری این بی‌قانونی را مسلم کرده‌است.
در حالیکه طبق ماده ۲۰ قانون پنجم توسعه کشور، دانشگاه‌های کشور برای پذیرش دانشجوی شهریه پرداز موظف به ایجاد ظرفیت جدید و تاسیس شعبات جدید شده اند: « دانشگاه و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی مجازند از ظرفیت‌های مازاد بر سهمیه‌ی آموزش رایگان و یا ظرفیت های جدیدی که ایجاد می کنند بر اساس قیمت تمام شده یا توافقی با بخش غیردولتی و با تایید هیئت‌امنا در مقاطع مختلف دانشجو بپذیرند». اما در عمل نه تنها ظرفیت جدیدی ایجاد نشده است، که از ظرفیت دولتی کم شده‌است و به این پردیس‌ها اختصاص یافته است. هم چنین در این قانون به صراحت بیان شده است که مدرک تحصیلی این دانشجویان باید با دانشجویان غیر‌شهریه‌پرداز متفاوت باشد. درحالیکه در آیین نامه اجرایی این قانون که توسط شورای گسترش دانشگاه های علوم پزشکی ابلاغ شده است، تمامی این موارد نقض شده است. خواسته‌ی ما در این زمینه بازگشت سریع‌تر به قانون مصوب مجلس و اصلاح آیین‌نامه اجرایی ابلاغی وزارت بهداشت است.
چندماه پیش دانشجویان پزشکی سراسر کشور در قالب بیانیه‌ای، مشکلاتی که به زودی گریبان گیر سیستم آموزش پزشکی و به تبع آن سلامت عمومی کشور خواهد شد را هشدار دادند اما، گوشی شنوای این هشدارها نبود. امروز شاهد آن هستیم که افت فاحش نمرات تحصیلی دانشجویان که از شاخه پردیس‌های خودگردان می باشند در کنار خروجی‌های پایین مقالات در حوزه پژوهش از سوی این پردیسها، زنگهای خطر را برای مسوولین به صدا در‌آورده اند. امید آن است که این‌بار پیش از پذیرش دانشجویان جدید، در اقدامی قاطع، مانع از ادامه این بحران شد.
پیشنهادات :
یک - جداسازی پردیس های خودگردان از دانشگاه های دولتی
دو - پذیرش دانشجویان خودگردان پس از فراهم سازی ساختارهای مورد نیاز در خارج از دانشگاه های دولتی
سه - خودداری از صدور مدرک تحصیلی مشترک دانشجویان پردیس های بین الملل و دانشگاه های دولتی

جناب آقای دکتر قاضی زاده هاشمی، جناب آقای دکتر لاریجانی
تا‌ به امروز با صبوری و حسن‌نیت، بسیاری از این مشکلات از سوی دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی کشور تحمل شده است. اما امروز صمیمانه و مصرانه خواستار آنیم که وضعیت آموزش پزشکی به خصوص کارورزان، مورد رسیدگی جدی و فوری قرار گیرد. به گمان ما این انتظار به جاییست. ما امروز منتظر اقدامات عملی شما عزیزان در جهت التیام زخم‌های کهنه‌ای هستیم که با هجمه‌های ناعادلانه و غیر‌منصفانه این روزها به جامعه پزشکی بر آن نمک پاشیده شده است.

[signature]