این یادداشت توسط یکی از مخاطبین ما برای صدای پزشکان ارسال شده است. با توجه به اینکه ایشان تمایلی برای انتشار نامشان نداشتند ، این نوشته بدون نام نویسنده منشتر می شود.
اجرای طرح تحول سلامت و گام چهارم آن امکان برآورده کردن آرزوی دیرینه برگزار کنندگان آزمون دستیاری مبنی بر تحول در شیوه پذیرش دستیار را فراهم کرد. طرح تحول در پذیرش دستیار در حالی اجرایی می شود که به تازگی از ویرایش نهایی بسته های تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی رونمایی شده است. آزمونی که عدالتش بدلیل تصویب سهمیه بندی های مختلف جهت تامین پزشک مناطق محروم و اخیرا نیروی جوان جهت گسترش طرح تحول و همچنین رشد بی‌قواره و کاریکاتوری آموزش پزشکی در جهت افزایش کمی تربیت پزشک کمرنگ تر به نظر می رسد. در این بین نیز عده ای تحت عنوان کاسبان دستیاری مشغول بهره برداری از تب دستیاری هستند. کاسبی از فروش جزوات و سئوالات در گذشته تا برگزاری آزمون و تعیین پشتیبان و برپا کردن بازار مشاوره و تئاتر انتخاب رشته بصورت آنلاین.
روند پذیرش دستیار تخصصی در سال ۹۵ از لحاظ شیوه برگزاری تا لحظه پایان آزمون دستیاری تغییر محسوسی نداشته لکن عاقلانه است که بعد از پایان آزمون اندکی دلواپس باشیم.چون مدل نمره سازی برای اولین در آزمون اجرا خواهد شد. یعنی اگر در سال گذشته فردی با نمره خام ۴۵۰ در رشته رادیولوژی پذیرفته شده امسال ممکن است این چنین نباشد و به عکس.علاقه به ایجاد تغییرات آنقدر وافر و شتابان بوده که حتی رشته طب فیزیکی و توانبخشی در دفترچه آزمون از قلم انداخته می شود. تغییراتی که به گفته وزیر سابق بهداشت خانم دکتر دستجردی نبایستی جهت ذی نفعان مشکل ساز باشد و باید ابتدا بصورت آزمایشی در کنار آزمون اصلی اعمال و پس از تحلیل و بررسی نتایج در شورا، اجرای تحول ظرف ۳ تا ۴ سال آتی با انجام اطلاع رسانی قبلی به داوطلبان به منظور آمادگی لازم صورت گیرد.(جمع بندی نظرات مقام عالی وزارت در هفتادوسومین نشست شورای آموزش پزشکی و تخصصی در سال ۸۹ ) امری که تا به امروز صورت نگرفته بود.
طبق شیوه نامه جدید برگزاری آزمون پذیرش دستیار تخصصی در سال ۹۵ که اخیرا منتشر شده این آزمون با چند تغییر نسبت به دوره های قبل همراه خواهد بود:
۱-تغییر در شرایط لازم برای پذیرش دستیاری، ۲- شیوه جدید نمره سازی، ۳-محدودیت در انتخاب رشته ،۴- پذیرش بر اساس نمره نهایی تراز شده.
در ادامه به توضیح بیشتر هر یک از این موارد خواهیم پرداخت:
۱- تغییر در شرایط لازم برای پذیرش دستیار :
در آزمون سال گذشته این بند شامل شرایط لازم برای شرکت در آزمون دستیاری بوده ولی امسال ضمن تغییر عنوان، دو شرط جدید به شروط قبلی اضافه و دو شرط نیز حذف شده است. شروط اضافه شده شامل: ۱) موفقیت در آزمون سنجش صلاحیت بالینی پایان دوره پزشکی عمومی (مختص فارغ التحصیلان بهمن ماه سال ۱۹۳۴ و بعد از آن) ۲) تائید صلاحیت رفتار حرفه ای توسط دانشگاه محل تحصیل(که بر اساس دستورالعمل ابلاغ شده به دانشگاه ها، صادر خواهد شد.)
البته خوشبختانه تا این لحظه هیچ لزومی مبنی بر اسکن و ارسال گواهی قبولی در آزمون صلاحیت بالینی و تاییدیه صلاحیت رفتار حرفه ای، جهت انجام ثبت نام دستیاری وجود ندارد و قاعدتا ارائه مدارک فوق به بعد از برگزاری آزمون دستیاری موکول خواهد شد. ناگفته نماند که شرط اول جهت هموار کردن بستر لازم جهت تاثیر نمرات آزمون صلاحیت بالینی در طی سال های آینده، بعنوان یکی از مولفه های مهم جهت پذیرش دستیار خواهد بود. آزمونی که قرار است اولین دوره آن در سال ۹۵ و هر ۶ ماه یکبار برگزار شود. لینک پیش نویس آزمون صلاحیت بالینی و تغییرات آن
اما شروط حذف شده از دفترچه شامل: ۱)حذف بند ((عدم وجود محدودیت سنی)) از شروط لازم برای پذیرش دستیاری ۲) مجاز نبودن شرکت در آزمون بصورت آزمایشی می باشد.
البته حذف شرط عدم وجود محدودیت سنی چندان بی ارتباط با اجرای مصوبه بحث برانگیز برقراری محدودیت سنی در برخی رشته های خاص در آینده نزدیک نخواهد بود. افزایش ظرفیت ها، وضع سهمیه های مختلف من جمله بومی و سقوط نمره و رتبه ای جایگاه رشته های داخلی و جراحی و اورژانس در بین داوطلبان که به نوعی موجب تسهیل قبولی داوطلبان با سن بالا ( بنا به تعریف شورای تخصصی ) شده است که این امر در کنار دغدغه تامین نیروی جوان جهت تداوم و گسترش دراز مدت طرح تحول و همچنین تردید در بجای آوردن تعهدات ۱۵ ساله از سوی داوطلبان مذکور، موجبات احتمالی تصویب آن را شده اند. هر چند که مصوبه مذکور در واقع کشیدن خط قرمز بر سوابق حرفه ای و صلاحیت های بالینی یک پزشک بوده و حتی می توانست بعنوان یکی از مولفه های موثر در پذیرش داوطلبان مود نظر قرار گیرد.
۲- شیوه جدید نمره کل سازی
ابتدا کلیه دروس امتحانی به ۵ گروه درسی : داخلی، جراحی، اطفال، مینور ۱ و مینور ۲ دسته بندی شده و سپس همه رشته های تخصصی نیز به ۵ زیر گروه آموزشی تقسیم می شوند. هریک از این ۵ گروه درسی در هر زیر گروه آموزشی دارای ضریب خاص خواهند بود.
برای هر گروه درسی ابتدا یک نمره خام به درصد و سپس یک تراز علمی ( N t ) که براساس محاسبات آماری و نحوه پاسخگویی سایر داوطبان می باشد، محاسبه خواهد شد. آنگاه نمره تراز هر گروه درسی در ضریب خاص آن در زیر گروه آموزشی (رشته های تخصصی) ضرب شده و نمرات تراز ضریب داده شده یک زیر گروه آموزشی حاصل می گردد.
آنگاه مجموع نمرات ضریب داده شده تمام گروه های درسی در یک زیر گروه آموزشی , تقسیم بر مجموع ضرایب آن زیر گروه آموزشی شده و نمره کل تراز شده آن زیر گروه آموزشی بدست خواهد آمد. پس در مجموع برای هر داوطلب در هریک از ۵ زیر گروه آموزشی یک نمره کل تراز شده با احتساب ضرایب محاسبه خواهد شد.
(تعداد پاسخ های غلط آن) – ( تعداد پاسخ های صحیح آن * ۳)
۱۰۰ * —————————————————————- = نمره خام هر گروه درسی به درصد
تعداد کل سئوالات آن گروه درسی *۳
سپس نمره فوق با استفاده از روش های آماری تراز شده( N t ) و در ضریب خاص آن گروه درسی مفروض در یک زیر گروه آموزشی ضرب می شود.
( NT گروه درس پنجم * ضریب آن) +……. + ( Nt گروه درس اول * ضریب آن)
——————————————————————————— = نمره کل تراز یک زیر گروه آموزشی
مجموع ضرایب همه گروه های درسی در یک زیر گروه آموزشی
اما هنوز نمره سازی به پایان نرسیده است! در انتها نمره تراز نهایی به دو صورت زیر محاسبه و هر نمره ای که بالاتر بود بعنوان نمره نهایی جهت پذیرش و رتبه بندی داوطلبان مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
نمره تراز نهایی ۱= (۱۵ % * نمره آزمون پیش کاروزی تراز شده) + (۵ % * نمره معدل تراز شده ) + (۸۵ % * نمره کل تراز شده آزمون )
نمره تراز نهایی ۲ = ۱۰۰ % نمره کل تراز شده آزمون
برای محاسبات فوق می بایستی نمرات آزمون پیش کارورزی و معدل داوطلب استاندارد و بصورت تراز در بیاید. تا این لحظه هیچ گونه توضیحی مبنی بر نحوه تراز نمرات فوق (بصورت کشوری، قطبی یا درون دانشگاهی ) داده نشده است. به نظر می رسد که به هیچ وجه نباید اثر ۱۵ درصدی نمرات فوق را بخصوص در رشته های بالا و به اصطلاح لوکس دست کم گرفت.
ابهامات و سوالات متعددی در خصوص تقسیم بندی کیفی و اسمی رشته ها و دروس و تخصیص ضرایب وجود دارد. اما اصرار بیش از حد در کنار هم قرار دادن رشته های مختلف و گاها متضاد در کنارهم نیز جالب می باشد. در حالی که در آزمون های مشابه که با مسئولیت مرکز سنجش پزشکی برگزار می شود، چنین اصراری وجود ندارد. مثلا در آزمون دستیاری دندانپزشکی سال ۹۵ هر یک از ۱۳ درس امتحانی موجود بدون دسته بندی خاصی هریک جدا گانه در تمامی ۱۰ رشته تخصصی مشمول یک ضریب خاص شده اند:
یا در آزمون تخصص داروسازی که چند روز قبل برگزار شده ۵ درس امتحانی در تمام ۱۲ رشته تخصصی بدون هیچ دسته بندی ضریب دار شده، و ۱۲ نمره و رتبه کل علی رغم اینکه برخی دروس از لحاظ ضرایب بسیار به هم نزدیک می باشند، منتشر خواهد شد.
نقدی بر استفاده از سوابق تحصیلی در پذیرش دستیار
در طول سال های اخیر بارها خبرهای متناقضی در خصوص اعمال نمرات معدل و آزمون پیش کارورزی در پذیرش دستیار مطرح شد که از آن جمله می توان به مصاحبه آقای دکتر محققی معاون آموزشی وقت وزارت بهداشت در سال ۹۱ اشاره نمود. که در آن پس از بررسی فراوان و نظر خواهی از ۲ هزار دانشجو، ۴۰۰ دستیار تخصصی، یک جمعیت داوطلب در آزمون های کشوری و ۴ هزار استاد و باتوجه به نمره دهی متفاوت در دانشگاه های مختلف و بدلیل نبود روش عادلانه ای برای تاثیر نمره معدل، موضوع اعمال معدل پزشکی عمومی منتفی شده بود.
برگزار کنندگان آزمون دستیاری به مدد تجربیات کارشناسان کنکور سراسری به نوعی اقدام به بومی سازی شیوه تاثیر سوابق تحصیلی دانش آموزان در کنکور سراسری و تعمیم آن به آزمون دستیاری تخصصی نموده اند. از جمله مشکلات این تعمیم می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- عدم اطلاع رسانی قبلی مبنی بر تاثیر نمره معدل و آزمون پیش کارورزی جهت پذیرش دستیاری.
- استفاده از نمراتی که در سال های گذشته کسب شده (گاهی حتی بیش از یک دهه قبل) که به هیچ وجه اعتبار لازم جهت سنجش وضعیت علمی فعلی و امروز داوطلب را ندارد. بعنوان مثال نتایج مراحل اول و دوم آزمون استاندارد USMLE فقط ۷ سال اعتبار دارد.
- افزایش سهم آزمون های چهار گزینه ای در پذیرش دستیار و وجود تشابهات فراوان بین آزمون دستیاری و پیش کارورزی. آزمون پیش کارورزی از لحاظ منابع، تعداد سئوالات و شیوه برگزاری شباهت ۹۹ درصدی با آزمون دستیاری دارد با این تفاوت که سطح سئوالات در پیش کاروزی سهل تر و همچنین بدلیل نداشتن نمره منفی، داوطلبان به تمام ۲۰۰ سئوال آن حتی به اجبار پاسخ خواهند داد. آیا استفاده همزمان از دو معیار تکراری و یکسان که گاهی در فاصله زمانی کمتر از یکسال از هم کسب می شوند باعث تحول در پذیرش دستیار خواهد شد؟
- با توجه به عدم برگزاری امتحانات درون دانشگاهی و پیش کارورزی بصورت کشوری و در شرایطی که شیوه نمره دهی از یک بیمارستان تا بیمارستان دیگر یک دانشگاه متفاوت است، مقایسه نمرات و تراز هایی که در زمان های مختلف کسب شده چندان منطقی به نظر نمی رسد.
- عدم ارتباط برخی دورس موثر بر نمره معدل با رشته های تخصصی (از جمله ۲۵ واحد عمومی و حتی برخی از واحدهای تخصصی علوم پایه).
- عدم امکان بهبود و ترمیم نمرات فوق. حتی اخیرا در کنکور سراسری این امکان فراهم شده است.
- گسترش نمره محوری در بین دانشجویان
- عدم تعیین وضعیت افرادی که بعلت مردودی در آزمون پیش کاورزی فرصت بیش از یک بار شرکت در آزمون را داشته اند.
۳- محدودیت در انتخاب رشته:
محدودیت در انتخاب فقط ۱۰رشته تخصصی در ۱۰۰ رشته محل آنچنان تاثیر گذار نخواهد بود و بیشتر جهت فراهم کردن آمادگی و زمینه لازم در داوطلبان جهت برقراری محدودیت های بیشتر در تعداد انتخاب رشته در طول سال های آتی پذیرش دستیار می باشد. هرچند که تقسیم بندی رشته ها به ۵ زیر گروه آموزشی و تخصیص ضرایب به دروس مختلف عملا نوعی محدودیت نامحسوس در امکان انتخاب رشته های غیر هم گروه را بواسطه تفاوت در شانس قبولی و نمره نهایی تراز شده بین آنها را موجب خواهد شد.
۴- تغییر معیار پذیرش :
در این آزمون پذیرش در هر یک از زیر گروه های آموزشی، نخست بر اساس نمره نهایی تراز شده آن زیر گروه و سپس بر اساس اولویت انتخاب رشته – محل پذیرش صورت می گیرد. البته در صورت یکسان بودن موارد فوق به سراغ نمره تراز شده آزمون پیش کاروزی خواهند رفت.
بدیهی است که تفکیک آزمون دستیاری از فرآیند پذیرش دستیار بدون شناسایی مولفه های موثر همانند سوابق علمی و پژوهشی و حرفه ای و استاندار سازی و اعتبار بخشی به آنها و همچنین بدون تحول واقعی در آموزش پزشکی امری بیهوده و هزینه بر خواهد بود. البته تغییرات فوق نکات مثبتی نیز خواهند داشت که تعمدا این امر خطیر برعهده تدوین کنندگان آن گذاشته شده است. حال باید دید که آیا قطار شتابان طرح تحول از این ایستگاه هم به سلامت عبور خواهد کرد؟
متاسفانه در حال حاضر، عده ای از مسوولین محترم فقط اصرار بر ایجاد تغییرات دارند که شامل همه جنبه های پزشکی میشود و اینکه این تغییرات به چه قیمتی رخ میدهد اصلا برایشان اهمیت ندارد.
متاسفانه ما تمام سیستم اموزش پزشکیمون یک الگو برداری احمقانه، ناقص و سندرم داوونی از سیستم ۳۰ سال پیش امریکاییه، به ارزشیابی که میرسه این شکاف به دلیل فساد و پارتی بازی بالای سیستم خیلی چشم گیر میشه، اندکی تمرکز زدایی منجر به سو استفاده های عظیمی توی این قضیه میشه. مثلا، با حفظ احترام، خود فرزندان محترم هیت های علمی که از قضا تعدادشون هم کم نیست، به تبعیض هایی که میشه اذعان دارن یا فرضا برگزاری ازمون پره در ۱۰ قطب اون هم با نظارتی که قطعا نیست…! یا تاثیر موثر و بالای پاچه خواری در گرفتن نمرات… بیشتر
سلام
اول اینکه قاعدتا رو غلط نوشتید ببخشید عذر میخوام البته میگم:)
دوم اینکه ما چرا اینقدر بدبختیم؟:((((
سوم اینکه ایا این چیزهایی که اینجا مینویسیدو فقط خودمون میخونیم لایک میکنیم یا به گوش مسیولین هم میرسه؟
بعد اینکه عذر میخوام جسارتا عرض میکنم سایتتون چرا انقدر سردرگمه اصلا ادم میخواد دنبال یه خبر بگرده نمیدونه کجارو نگاه کنه …درسته اخبار دسته بندی شده هاا اما از بالا تا پایین صفحه انقد تنوع ایجاد شده ادم گیج میشه …بعدم ببخشید واقعا من الان نظرقبلیمو نوشتم هااا اما نوشته سه ساعت قبل!!!
خیلی ببخشید ک انتقاد کردما 🙂
سلام با تشکر از تذکرتان، اصلاح شد
خبر ها در دو ستون ابتدایی اخبار پزشکان و نظام سلامت جای گرفته و سایر قسمت های سایت مربوط به مطالب غیر خبری یا مواردی است که انتظار داریم برای مدت بیشتری در دید همکاران عزیز باشد
مشکل زمان مطالب و کامنت ها مربوط به هاست می باشد که تا کنون تلاشمان برای حل مشکل ناموفق بوده است
باز هم ممنون
مهمترین نکته مثبت این تغییرات تاثیر معدل و پیش کارورزیه. باید بین کسی که ۷ سال تلاش بیشتری کرده با کسی که براش مهم نبوده تفاوت باشه. انشالا تاثیر به ۵۰% خواهد رسید. در تمام دانشگاه های معتبر دنیا پیشینه ی تحصیلی بسیار مهم است. همین حالا اگه بخواین برای اکثر دانشگاه های پیشرفته و معتبر اقدام کنید یکی از اولین مدارکی که باید بفرستین ترجمه نمرات از الف تا ی هست. تاثیر ۵% بسیار ناچیزه مگر در رتبه های برتر که آنها هم اکثرا معدل های بالایی دارند و جزو استریت های دانشگاه بوده اند. برای اثبات هم کافیست… بیشتر
مغالطه نکن جانم! هیچ کسی منکر تاثیر سوابق تحصیلی نیست . اما فراموش نکنیم که این تاثیر نیاز به یکسری تمهیدات و زیر ساخت هایی دارید تا بتواند منجر به برقراری عدالت آموزشی شود نه اینکه بطور دستوری و یک شبه بدون وجود مقدمات دست به تحول زد ! در همین کنکور سراسری هم نحوه تاثیر سوابق از لحاظ اجرایی به نوعی به بن بست خورده است! در مورد پذیرش دستیار در سایر کشورها هم دریافت ریز نمرات به منظور شرط لازم برای ارزشیابی مدارک است و در هر کشوری به مقتضیات شرایط خودش پذیرش انجام می دهد. از طرفی… بیشتر
این را هم در نظر داشته باش دوست من، با این کار (یعنی تاثیر سوابق تحصیلی) ولو به صورت کاملا استاندارد شما یک دوره ی ۷-۸ ساله از بهترین دوران زندگی یک جوان که باید با شادابی و طراوت و علاقه و نشاط طی بشه تبدیل به کابوسی میکنی برای آینده اش! به نظر من استرس بسیار سنگینیه برای دانشجوها وقتی هر امتحانی که دارن میدن باید نگران این باشن که توی آینده اشون تاثیر داره!! باید دانش رو با لذت و با علاقه اموخت نه با زور و اجبار!!! ضمن اینکه دانش پزشکی خیلی بیشتر از علم به تجربه… بیشتر
آرمین جان نظر من با شما متفاوته ولی بسیار زیبا و مودبانه بحث میکنید و این خیلی قابل احترامه. امیدوارم موفق باشی