امضا محفوظ
گری دال (Gary Dahl) یک کارآفرین و طراح تبلیغات بود که به خاطر ایده << Pet Rock>> در کریسمس سال ۱۹۷۶ پول زیادی را به دست آورد و شهرت زیادی پیدا کرد. اسباب بازی پت راک یا سنگ خانگی؛ قطعه سنگ کوچک سادهای بود که در یک جعبه مشابه با جعبه نگهداری حیوانات خانگی و به همراه یک کتابچه حاوی لطیفههای مربوط به آن سنگ و کارکردهایش عرضه شد. شعار گری دال این بود که این سنگ خانگی بر خلاف حیوانات خانگی نیاز به مراقبت و غذا ندارد و جایی را کثیف نمیکند و هیچگاه نمیمیرد. چهل سال بعد شرکت Think Geek سنگی مشابه را در فروشگاه آمازون به فروش میگذارد . این سنگ جدید خانگی یک کابل USB دارد و طبق گفته شرکت سازنده قابلیت Plug and Play دارد و بدون نیاز به درایور بر روی هر سیستمی قابل استفاده است. در توضیحات این وسیله نوشته شده است که این سنگ هیچ کارایی خاصی ندارد و با وصل کردن آن به کامپیوترهایتان هیچ اتفاقی نمیافتد در عوض با خیالبافی میتوانید دوستان خود را دست بیاندازید و موقعیتهای خندهدار خلق کنید. سنگ کابل دار اگرچه به اندازه ورژن قبلی خود نتوانست برای سازنده هایش موفقیت تجاری خلق کند اما در سایت هایی که این محصول را میفروشند نظرات مثبت زیادی را دریافت کردهاست. به عنوان مثال یکی از خریداران این محصول نوشته است که در یک کافه لپتاپش را روشن کرده
و سنگ را به آن متصل کرده است و به افراد حاضر در کافه گفته است که با این سنگ طلا پیدا میکند. او به گفته خودش با اینکار توانسته است حدود یکساعت آنها را دست بیاندازد.
مستعان به معنی کسی که از او یاری خواهند؛ اسم ابزاری است که اخیرا برای یافتن ویروس کرونا و تشخیص مناطق آلوده از غیر آلوده با هزینه ۸۰۰ میلیون تومانی ساخته شده است. از همان روز اولِ معرفی، بحثهای زیادی در مورد علمی و عملی نبودنش انجام گرفت و برخی از مجامع علمی و کارشناسان نحوه عملکرد این دستگاه را زیر سوال بردند و به نمونه های مشابهی که در سالهای اخیر در کشورهای دیگر مطرح شدند؛ اشاره کردند. اما اگر در نظر بگیریم ادعای مطرح شده علمی باشد و مستعان واقعا بتواند تا شعاع ۱۰۰ متری وجود ویروس و آلودگی را تشخیص دهد این سوال مطرح میشود که این ویژگی به چه کارمان میآید؟
سنگ خانگی گری دال بر اساس ادعای سازندهاش جایی را کثیف نمیکرد، نیاز به غذا و رسیدگی نداشت و هیچگاه نمیمرد اما نکته قابل توجه این بود که آن سنگ کوچک با وجود درست بودن ادعا های مطرح شده؛ هیچ کارکردی نداشت و جای حیوان خانگی را نمیگرفت. اگر مستعان بگوید در شعاع ۱۰۰ متری ما ویروس کرونا وجود دارد بعدش چه اقدامی را باید انجام دهیم؟ آیا میتوانیم ویروس را به کمک مستعان نشان دهیم و از بینش ببریم؟ این کار را در چه مقیاسی میتوانیم انجام دهیم ؟ آیا میتوانیم دست هریک از شهروندان یک مستعان ۸۰۰ میلیون تومانی بدهیم تا محل زندگیاش را برای وجود ویروس اسکن کند ؟
اگر مستعان درست کار کند به نظر میآید حداقل در کارآیی آن کمی بیدقتی به خرج داده ایم اما مانند ورژن جدید سنگ خانگی که USB داشت مستعان ظاهر جذاب و هیجان انگیزی دارد و انسان را یاد فیلم های علمی-تخیلی دهه ۷۰ میاندازد و احتمالا میتوان خیلی از افراد را با آن دست انداخت و موقعیتهای خندهداری را خلق کرد.